Deel 8 voorjaar 2024
Woensdag 21 februari - Tafraout
Tafraout ☀️23°C
In de loop van de ochtend gaan we met de muis naar de wekelijkse souk. Bij het begin van de markt bekijken we onder het genot van een koffietje de enorme toeloop van de markt. De markt heeft echt een regionale functie en het is druk. Opvallend zijn de vele vrouwen in hun traditioneel zwart gewaden met gekleurde bies, die bepakt en bezakt rondlopen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de souk van Had Dra, is dit veel meer een vrouwenmarkt. Wij voegen ons ook tussen de marktgangers en schuifelen met de massa mee tussen de kraampjes.
Het laatste stuk van de markt doet in kleding en huishoudelijk spul. Een marktkoopman zwaait vervaarlijk met een grote plastic teil en smakt deze met geweld tegen de grond. Ook een wasmand ondergaat eenzelfde behandeling. De man voorziet de demonstratie met wervende en luide oneliners die de verkoop moeten opstuwen. Triomfantelijk wordt erop gewezen dat de impact niet tot beschadigingen of scheuren heeft geleid. Dat helpt. Velen van de toegestroomde in het zwart geklede vrouwen kunnen de verleiding niet weerstaan. Zij zijn voldoende onder de indruk om tot aankoop over te gaan. En aldus het straatbeeld te wijzigen, overal lopen ze rond op de markt met hun nieuw verworven huishoudelijk plastic geluk.
Ik stuit op een kraampje waar ze reduceerventielen verkopen en koop een mooie rode. In de overdekte hal schaffen we doperwten, aardappels, peren, sinaasappels, mandarijntjes, bananen en avocado's aan en verderop vers gebrande nootjes heerlijk. We voegen ons bij Kees en Trui op het koffieterrasje en zien meerdere leden van Avondrood Plus voorbij komen.
Bij een babouchewinkeltje koopt Marjos een paar blauwe schuifels, hip hoor! Tijd om huiswaarts te keren.
Na de lunch kijk ik met Pieter naar het gasprobleem. Nadat we de bestaande slang hebben doorgesneden om een aansluitkoppel te handhaven, komen we tot de conclusie dat we zelf niet verder komen. Ik tuf met de scooter naar het dorp en vind een zaakje waar met inventiviteit een nieuwe aansluiting wordt gefabriceerd. En eenmaal gemonteerd op de nieuwe Afriqia-fles draait alles als een tierelier, pfff. Merci bien Pieter voor de raad en fijne bijstand 🙏🙏.
Vandaag geen middagborrel maar een gezamelijk etentje in hotel Saint Antoine. Waar over het eten de meningen verschillen, strijkt de wijntoevoer alle rimpels glad.
Het werd een uitermate gezellige bijeenkomst met veel jolijt en gelach, supergezellig, wat een leuke groep zo.
Donderdag 22 februari - Tafraout
Tafraout ☀️21°C
Het busje komt zo. Avondrood Plus hangt in afwachting van het bestelde vervoermiddel rond op het trottoir tegenover de entree van camping Trois Palmiers. Sommigen ervaren een lichte spanning, zeg maar het gevoel van op schoolreisje gaan 😄. Vandaag een gezamelijk uitstapje naar de Gorges van Ait Mansour. Weliswaar zijn we daar zelf al een paar dagen geleden geweest, maar willen we dit groepsgebeuren zeker niet missen. Eerder op de ochtend manoeuvreren we onze camper naar een nieuwe prachtplekje met voldoende schaduw na een tip van Trui. Er zijn zelfs palmbomen waartussen de hangmat perfect past. We hopen alleen dat de wasvrouw morgen om zich heen kijkt om onze schone was te retourneren 🤔. Met enige vertraging arriveert onze minibus en gaan we onderweg.
Eenmaal omhoog klimmend de bergen in verwonderen we ons wederom wat een mooie uitzichten voorbijkomen. En blijft het verbazingwekkend waarvan de mensen leven in de gehuchtjes die we passeren in de steenwoestenij. Na Tassrirte slaan we weer af en dalen richting kloof en Ait Mansour.
Na een tijdje kondigt steeds meer groen de nadering van de oase aan. Hoog boven ons zien we de ruïnes van een vesting en als de rotswanden in de kloof steeds meer naar elkander toekomen rijden we ineens de palmerie in. Het busje dropt ons bij het grootste watertje. Te voet volgen we de oase stroomafwaarts en wandelen ruim 3 kilometer licht naar beneden. Opvallend is de ruime hoeveelheid water temidden van het florerende groen. Zo passeren we ook een drassig stuk met waterpoeltjes waarin kikkers onder luid gekwaak rondhuppelen. Als de rotswanden weer wat ruimer wijken is daarboven wederom een vervallen versterking zichtbaar. Een bewijs dat deze uiterst kostbare plek al eeuwenlang goed werd verdedigd. Marjos besluit halverwege al om te draaien en rustig terug te lopen. Wij drinken op het keerpunt een nos-nos alvorens terug te gaan. Ik realiseer me dat ik al het voedsel en drinken in de rugzak draag, dus ik zet er flink de sokken in om Marjos van koek en zopie te voorzien. Als na een kwartier de rest van de groep aankomt, wordt het busje gebeld en gaan we terug.
Halverwege de grote afdaling wordt een fotostop ingelast om het uitzicht op de gevoelige plaat te leggen.
Weer bij het keteldal zet het busje ons af. Het schoolreisje kost ons inclusief fooi 160MAD per stel, mooi toch 😄.
Zo rond half zes gaan we op het scootertje naar het festivalterrein voor de Touristoffice. We wandelen langs de stands van coöperaties in de grote tent en proeven her en der de verschillende soorten cactushoning, die ze daar verkopen. We zijn er nog niet over uit welke het moet worden, dus bewaren we dat voor een andere dag.
In afwachting van wat er komen gaat zijn mensen net als wij op het voorterrein massaal neergestreken op de klapstoeltjes en niet veel later voegt Thole zich bij ons. Na een halfuurtje duimendraaien, als inmiddels ook wat hoogwaardigheidsbekleders zijn gearriveerd en een groep musici klaarstaat, steekt een mooie vrouw een vlammende toespraak in het Amazigh af. Haar voorkomen en fraaie intonatie zouden eigenlijk garant moeten staan voor geboeide toehoorders die aan haar lippen hangen, zij het niet dat haar publiek voor meer dan 90% uit buitenlandse camperaars bestaan en geen chocola kunnen bakken waarover zij sprak 😁.
Na haar betoog komen de musici in aktie. Al snel vervalt hun performance in een monotoon repeterend muziekstukje, waarbij danspassen het verschil moeten maken. Het schort echter aan uniformiteit, dus het synchroonzwemmen zoals ik dat betitel, mislukt. Aan enthousiasme ontbreekt het overigens niet, maar velen kijkers haken net als wij toch af. En terug in het keteldal valt al snel de avondrust in. Goodevening.
Vrijdag 23 februari - Tafraout
Tafraout ☀️/🌬 19°C
Het keteldal
Vandaag bezoeken de vrouwen van AR+ Maison Troc om het aanbod in bijouterie te aanschouwen. Marjos heeft last van haar rug dus breng ik haar op de muis tot bijna de voordeur. Na een koffie op een terras wandelt zij naar de overkant en ik rij wat rond door Tafraout op de scooter. Ik tuf op mijn gemak door al die straatjes waar je normaal niet komt. Mensen daar kijken mij verwonderd na, van wat doet die hier. Het is overigens vandaag heel wat koeler. Weliswaar doet de zon haar best maar naarmate de dag vordert gaat de wind een steeds grotere rol spelen. Tegen de avond worden windvlagen tot 85 kilometer voorspeld wat het nodige stof en zand zal meesleuren. Als ik polshoogte ga nemen waar de dames zich bevinden, zijn ze aan het inkopen in een naastgelegen supermarkt. Ik laad de aangeschafte yoghurt en blikjes tonijnpasta in het scooterkoffertje en rij daarmee terug naar de camper, Marjos wandelt met de ladies naar een koffiestop. Thole is al terug en vertelt enthousiast dat hij een flink stuk ossenhaas heeft gekocht. Ik moet Marjos toch nog ophalen dus wil ik ook wel even langs die slager. Ik koop een prachtig stuk van 1 kg voor 180MAD 😋. Na nog karnemelk en knisperend vers stokbrood te hebben ingeslagen gaan we camperwaarts. Zo aan het begin van de middag gaat de wind steeds meer toenemen, het wordt buiten zelfs koud.
Aankondingen van het 11e Festival des Amandiers in Tafraout
Bij een verkoper die langskomt, slaan we wat cosmetische arganolie en crème in, de man is betrouwbaar zegt Everdien. Na de lunch werken we binnen de achterstand aan de website weg. Onderwijl klinken in de verte de aanhoudende gebeden en oproepen vanaf de minaretten, het is gebedsdag vandaag. Later prepareer ik de ossenhaas en snijd het in mooie stukken voor de vriezer, de afsnijdsels laat ik straks door de slager door de vleesmolen halen.
De AR+-borrel gaat 'm met dit weer niet worden, de wind is nu te straf. Er valt zelfs met een luide knal een stuk palmbladhout boven op het camperdak, gelukkig geen schade. Thole vertrouwt een fragiel geworden palmboom naast zijn camper niet en verplaatst zijn voertuig een aantal meters uit de mogelijke gevarenzone. Ik tuf nog even naar de slager en die vermaalt de ossenhaasrestanten tot mooie boeuf hachee. In de koude fluitende tegenwind vol stof en zand kar ik terug met de buit.
Gezien de omstandigheden is er weinig animo om het festival te bezoeken vanavond en daar sluiten we ons bij aan. Het wordt een avondje TV schatten we in.
Zaterdag 24 februari - Tafraout
Tafraout ☀️ 20°C
Kleuren hebben in dit land een eigen palet, een eigen gezicht. Pasteltinten worden soms overruled door een knallende tint, of vormen slechts omlijstende nuances daaromheen. Over het algemeen overheersen aardtonen, rood, geel, bruin en soms zachtgroen, ook al omdat felheid van kleuren wordt gedempt en gefilterd door scherp zonlicht.
Vanmorgen eigenlijk niets van dat alles, omdat een dreigende band bewolking die over de verste bergrug golft veel meer in het oog springend is en alles somber laat ogen. De buitentemperatuur is bovendien 11°C en binnen in de camper is het slechts 14°C. Even de kachel aan na het opstaan volstaat om de kou te verjagen. Een paar uur later is de wolkenband verdwenen en doet de zon haar best om nog wat van de temperatuur te maken. Op de muis gaan we wat boodschappen doen in het dorp en kopen ook wat honing en amlou.
De notenpasta wordt gemengd met arganolie en honing
Marjos bereidt een lekkere salade met avocado en tonijn, die we rond lunchtijd verorberen. Eigenlijk zijn dat de voornaamste wapenfeiten overdag. Mario (Satzat op het camperforum) komt even kennismaken, leuk hem in levende lijve te ontmoeten. Hoofdthema van de AR+ Keek op de Dag- borrel is wie wanneer de komende dagen gaat vertrekken en waar naartoe. Routes werden en worden zorgvuldig op de kaart bekeken en geanalyseerd.
Uiteraard spelen weersverwachtingen een rol bij het bepalen van het juiste reisdoel. Dus worden ook de na- en voordelen van diverse weer-apps aangehaald. Afin de door ons meegenomen fles Mucho Más Black label kon ieders goedkeuring wegdragen. Morgenavond hebben we in ieder geval nog een gezamelijk etentje in petto, voordat ieder zijnsweeg gaat.
De hollandse hap, ossenhaas, aardappelen en boontjes met een mooie jus smaakt ons heerlijk. Een nos-nos drinken we in het dorp alvorens bij het festival neer te strijken. Een grote menigte heeft zich op het plein verzameld. Programmering is echter niet het sterkste punt van de organisatie, zelfs hotemetoten wachten lijdzaam tot het moment dat er iets gebeurt. Even voor negenen komt de vrouw met de vurige speech ten tonele, die een aankondiging in het Amazight doet. Het startsein voor een mooi aangeklede groep vrouwen een dans en zang aan te vangen als drummers hun geroffel laten klinken. Wederom een langdurige monotone trance-achtige voorstelling. 75% van AR+ hebben elkaar inmiddels in de menigte gevonden. Waarbij moet worden gezegd dat de lengte van Kees daarbij een belangrijk oriëntatiepunt vormt 😄. De vele Marokkanen die op de been zijn vinden het spektakel allemaal geweldig. Voor ons duurt het intermezzo naar een volgend optreden lang. Als vervolgens een aantal vrouwen één voor één iets voordragen, het lijkt wel een gedicht, vinden wij het genoeg en gaan we camperwaarts. Met een slaapmutsje besluiten we de dag.
Zondag 25 februari - Tafraout
Tafraout ☀️ 23°C
Het ochtendlicht doet weer voorzichtig zijn intrede in het dal en geeft kalmpjes de bergen om ons heen reliëf en kleur. Het belooft een mooie dag te worden met veel zon en weinig wind. Maar als ik op het vroege uur, zo rond half negen, een sanizuil-stop maak in het dorp en daarna vers brood en croissantjes ga halen is het vooralsnog kil en koud op de muis, ik ril. Marjos heeft überhaupt een wat mindere start en kruipt na mondjesmaat iets gegeten te hebben weer onder de wol. Buiten schijnt inmiddels de zon volop en wordt de temperatuur heel behaaglijk. De muis is eigenlijk zeer toepasselijk door al die ritjes getransformeerd in een grauw en grijze verschijning. Een poetsbeurt maakt haar weer toonbaar.
Het getingel in de verte kondigt de komst van de waterwagen aan, dat is goed getimed want de bodem van onze tank is in zicht. Tijdens de watertankbeurt maak ik meteen de afspraak dat hij morgenmiddag de camper komt wassen, ook deze draagt een grauwsluier van al het stof.
Met Thole breng ik een bezoekje aan Mario en zijn vrouw Anita die morgen weer noordwaarts gaan richting Spanje. We hebben een genoeglijk gesprek met elkaar en wensen hen veel plezier op hun verdere reis en wellicht tot ziens.
Daarna gaan we op de scooter het dorp in, waar we eerst bij Kees en Trui op een terras neerzijgen voor de broodnodige koffie. Niet veel later sluiten Thole en Everdien en Pieter en Leny aan, we missen alleen Marita en Henk. Nu is het zeg maar Avondrood Min. We shoppen nog wat, babouches en armbanden. Relaxen in het zonnetje voor de camper, wat lezen en internetten is ook heel plezierig.
Foto van Kees
Even na zessen wandelen we op ons gemak naar restaurant Etoile du Sud, waar we met de voltallige groep Avondrood + gaan eten. Dat is weer een uiterst plezante bezigheid met veel lol, supergezellig.
Terug in de camper onderuit en een Netflixje, bonsoir 🌙.
Maandag 26 februari - Tafraout
Tafraout ☀️ 20°C
We duiken met de muis omlaag de Ammelnvallei in. Linksboven in een uitstekende rotspunt is een patroon van schaduwen te zien wat bekend staat als de Leeuwenkop, het is dan ook zeer herkenbaar. We buigen rechtsaf en zien op de linkerflank het oude lemen dorpje Oumesnad liggen, grotendeels in vervallen staat en qua kleur volkomen wegvallend tegen de achterliggende berghelling in dezelfde aardtint. Dat is het reisdoel vandaag van 7 leden van AR+.
De leeuwenkop
We parkeren bij het kerkhof, waar we constateren dat ten opzichte van verleden jaar er veel nieuwe graven zijn bijgekomen. Even later arriveren de anderen op de fiets en gaan we via smalle paadjes richting het eeuwenoude lemen dorp.
Daar staat tussen afbrokkelende panden het Maison Traditionelle, wat onder begeleiding bezichtigd kan worden. De situering is prachtig zien we in de aanloop er naartoe. Veel groen, onder andere palmbomen, amandelboompjes en arganbomen. Het verraadt de aanwezigheid van water en rondom het huis staan zelfs veel bloeiende planten.
Eigenaar Mustafa laat ons het grote lemen huis zien wat meerdere etages beslaat en inzichtelijk maakt hoe mensen eeuwenlang dit pand bewoonden. De onderste laag voor de dieren, de laag erboven voor de bewoners inclusief centraal gelegen keuken en de bovenste etage voor gasten en dakterras. Maalstenen voor argannoten, specerijen en graan alsook de primitieve doch doeltreffende hulpmiddelen in de keuken staan overal opgesteld. Mustafa wijst op de vernuftige en uitgekiende opzet van het huis en wat het hoe en waarom zijn van gebruikte materialen. Het 300 jaar oude huis is de uitkomst van eeuwenlange ervaring hoe het optimaal kan worden bewoond.
Op de gastenetage is een mooi vertrek, zeg maar de opkamer. Een vertrek in warme kleuren, met vloer- en wandtapijten en langs de muur lage zitkussens. Voorts vullen decoraties met traditionele Marokkaanse zaken aan muren en op de vloer het verdere plaatje. Mustafa bereidt thee voor ons, pakt een banjo en zingt onder begeleiding van zijn instrument enige Berbersongs. Voor 30MAD pp hebben we ons goed vermaakt hier.
We sjezen met de muis terug naar Tafraout waar we prima lunchen, spaghetti met een heerlijke saus (oa kaneel) met versgeperste jus. Na nog een boodschapje zijn we terug bij de camper, waar een harde wind aan het opsteken is. Waarschijnlijk heeft de waterman al zelf bedacht dat de camper wassen in deze omstandigheden weinig zinvol is, want hij laat zijn neus niet zien. Ook al omdat er vanmorgen vroeg zich een probleem voordeed met de toevoer van 12V, we denken door de omvormer, gaan we inpakken. Morgen willen we ons verplaatsen naar een camping in Tata en aanhaken aan de 220V. Als we alvast afscheid willen nemen van Pieter, Leny, Henk en Marita treffen wij ze ondanks de harde kille wind buiten met een een glaasje aan. We schuiven bij en vertellen dat we morgen verder gaan en hun gezelligheid zeker gaan missen. Maar dat we elkaar wellicht ook weer onderweg treffen, routes in Marokko vallen vaak weer samen. Sayonora vrienden, bedankt voor de gezelligheid. Naarmate de avond dichterbij komt neemt de temperatuur af en de wind toe, een ideale combinatie om het binnen de camper uit te zingen. Voor het laatst zien we hier de zon verdwijnen, de donkere nacht valt in.
Dinsdag 27 februari - Tafraout
Tafraout - Tata 161 kilometer ☀️ 28°C
Tatatataaa 🎵🎵 tatatataaa🎵🎵.... we zijn weer onderweg enne dit keer naar...Tata. De route is schitterend, misschien wel één van de mooiste qua geologische verscheidenheid in Marokko. Vanmorgen hebben we afscheid genomen van de achterblijvers van AR+. Edoch een aantal van hen rijden morgen ook al richting Tata, dus het kan zo maar een kort afscheid zijn.
Uitgezwaaid door de achterblijvers van AR+; Trui en Kees gaan ook naar Tata
We moeten tanken en dat blijkt stuivertje wisselen te zijn. Waar het gisteren kon kan het nu niet, dus gaan we terug naar het tankstation waar het gisteren niet mogelijk was en nu wel 🥴. We slaan af de Ammelnvallei in en klimmen er langzaam uit. In mijn spiegel zie ik dat het fotogenieke gedeelte achter ons ligt, een wolkenband voor de bergen met een strakblauwe lucht. Het zal de laatste wolk zijn deze dag, want de temperatuur loopt alleen maar verder op zonder een zuchtje wind.
Het uitstekende wegdek is smal, maar passeren gaat toch vrijwel zonder moeite. Slechts op enkele gedeelten van de route treffen we wat gaten in het asfalt, die niet echt problemen opleveren. Nadat de weg naar Tata zich afsplitst van die naar Taroudant, de doorsteek, wordt de weg nog iets smaller en moet er soms stevig worden geklommen. Echter van ander verkeer is hier nauwelijks sprake. We rijden nu door een landschap wat ons best euforisch maakt, het emotioneert, wij vinden het overweldigend mooi. De steeds wijzigende geologische rotsformaties, kloven en kale maanlandschappen zijn betoverend.
Nadat we een schaapskudde zijn gepasseerd treffen we Kees en Trui die langs de kant van de weg staan. Ook Kees is flabbergasted van de scenery tot dusver en vindt de stilte zeer treffend. Opvallend dartelen op deze kale hoogvlakte verschillende soorten kleine vlindertjes rond, bijzonder hoe zij hier overleven in deze steenwoestijn.
Een klein uurtje later als we Kees en Trui zijn gepasseerd stuiten we op een tegemoetkomende kudde dromedarissen van wel zeker honderd stuks, die door een tweetal herders wordt voortgedreven op de weg. Ze omspoelen ons en wervelen om onze stilstaande camper heen. Zo leuk vooral ook omdat er zoveel jonkies tussen lopen. Nauwelijks een kilometer verderop komt er weer een ditmaal iets kleinere kudde aan. Blijkbaar zitten we op een aanvoerroute want niet veel later zien we beneden ons in een rivierbedding een enorm grote groep van deze dieren met hun begeleiders sjokken.
Wederom verandert het landschap qua kleuren en rotsvormen. De oh's en de ah's zijn niet uit de lucht en Marjos vertelt achteraf vandaag 250 foto's en video's te hebben gemaakt. We rijden soms langs grote palmerieën die duidelijk last hebben van de droogte. Bij Talbourte slaan we af op de veel bredere en uitstekende R109, waar we kunnen controlcruisen. Nog steeds imponeert het uitzicht, het is groots, kaal en woest.
Even voor drieën passeren we de wadi die toegang geeft aan camping. Naamgeefster en eigenaresse Hyatt (Marokkaans voor 'zij is het leven') herkent mij onmiddellijk van ons bezoek verleden jaar en begroet ons hartelijk. Ik zie een mooi plekje op het benedenterras met direkt uitzicht op de wadi en manoeuvreer de camper daar behoedzaam naar toe. Niet veel later arriveren Kees en Trui en vinden ook een prima plekje. Er is water in de wadi maar toch wel wat minder als verleden jaar. Toch fladderen vele vogels en vlinders rond en later op de avond klinkt yet gekwaak van kikkers. De buitentemperatuur bedraagt op de monitor dan 32°C. Misschien iets te hoog weergegeven, maar het voelt zo wel aan, warm.
Camping Hyatt N29.7386 W7.97774 85MAD
Op de scooter karren we Tata in en genieten weer van de authentieke uitstraling van dit stadje. Ergens in het arcadegedeelte vinden we een restaurantje, waar we voor 7 euro een gigantische taco met frites en ijscoupe versgeperste jus krijgen geserveerd. Heerlijk 😋 maar mucho to mas 😅. Uitbuikend met een nos-nosje aanschouwen we de straatscenery die voorbij schuifelt. Opvallend veel donkere getinte mensen. Vrouwen in vaak veelkleurige gewaden en mannen met tulband. Op de terugweg doen we nog efkens de bakker aan. Brood is uitverkocht, maar tussen heel veel lekkere koekjes en gebak vallen we voor de Mille Feuille als vorm van compensatie 🤭. Buiten in de schaduw van de camper genieten we met een drankje van het uitzicht. Tatatata 🎶🎶 .........