Deel 2 -  najaar 2023

Dinsdag  29 augustus - Betina

Sveti Filip i Jakov - Betina   56 km   ⛅ 34°C

De harde wind stuwt vandaag het water ver het zompige moerasland in en veel vogels laten zich vanwege dit onstuimige weer niet zien, die schuilen in de hoge rietkragen verderop. Toch spotten we hier en daar nog wat vogels en genieten ook van het mooie tegenlicht over het water en de machtig overdrijvende wolkenpartijen. De bergen in de verte hebben de juiste Bob Ross vervagingen en maken het plaatje compleet.

Via de kleine weg rondom het meer rijden we terug naar de kust. Ik vermaak me uitstekend door af en toe de diepe grote plassen over de weg met volle vaart te nemen en daardoor een gigantische sproeiregen 🌊 zijwaarts te laten wegspringen 😂. Fun, mijn eega vindt het maar kwajongenswerk. 

We slaan af richting Tisno waar de brug toegang biedt tot het eiland Murter. De smalle kronkelige omhooglopende weg voorziet ons van magnifieke vergezichten over kustlijnen, dorpjes en zeearmen. 

Aan de rand van het mooie plaatsje Betina strijken we neer op een kleine parkeerplaats. We stellen de campers op twee prachtplekken direct aan het fijne kiezelstrand, top! 

CP N43.819546 O15.605075 overdag betaald met douche toilet afvalpunt

De rest van de middag volstaan we met beetje luieren en zwemmen in het warme zeewater, heerlijk. s' Avonds kuieren we op ons gemak langs de waterkant het mooie dorp in, waar oude rustieke bootwerfjes in het oog springen. Langs de haven is veel plaatselijk volk op de been, zich ondermeer vermakend met een eigen variant van petanque, een soort knikkeren. Eeuwenoude straatjes met authentieke huisjes brengen ons bij het kerkje wat boven alles uit torent. 

Woendag  30 augustus - Split

Betina - Split 110 km ⛅/🌧 31°C

Ons mooie strandje kent zelfs nachtelijke liefhebbers. Aan het begin van de nacht wordt mijn lieflijke droom volkomen uit balans gebracht door een heftige technodreun en geroezemoes die vanuit het open raam naar binnen golven. Een groepje jongelui verderop het strand vermaakt zich opperbest. Ik knal het raam dicht en demp daardoor de herrie vooralsnog voldoende. Na een aantal uur bereikt het feestje zijn hoogtepunt met luide muziek, gelal en grote jolijt. Ik stop mijn hoofd onder het kussen en probeer verder te slapen en het - %$#&£@ - duizend bommen en granatengevoel te onderdrukken. En zowaar ik dommel weer in. Na het ontbijt en als alle rust is wedergekeerd wil ik nog eenmaal optimaal gebruik maken van deze superplek en stort mij in het warme zeewater, joepie! De harde waterstraal van de stranddouche spoelt het zout weg en verdrijft het laatste chagrijn, het doet de mens goed.

De gezamelijke rit naar de naamgever van dit eiland, het dorpje Murter brengt ons niet bij een terrasje waar we met een bakje koffie afscheid kunnen nemen, parkeerruimte voor onze voertuigafmetingen is niet voorhanden. We spreken af elkaar op het eind van de dag weer te zien op een CP in Split en gaan iedersweegs. Ons eerste aanrijdoel wordt Šibenik, wat in de Womo wordt beschreven als niet overslaan. Op een modderige half onder water staande parkeerplaats tikken we via de parkeerautomaat het minimum van € 7,- af, voldoende voor 24 uur 😕. Met onze scooter bereiken we na verschillende pogingen (éénrichtingsverkeer) het oude centrum van de middeleeuwse stad.

Eigenlijk volstaat het om het veel interessantere exterieur van de kathedraal St.Jakov vrijelijk te bewonderen. Het interieur wat momenteel vanwege restauratie volledig in de steigers staat is de toegangsprijs van € 5,- pp zeker niet waard. 

Een kroonlijst met 71 gezichten strekt zich uit over de noordelijke muur; portretten van de tijdgenoten van de bouwmeester.

Het drukbezochte oude centrum met zijn voor de dom gelegen raadhuisplein en zijn vele markante eeuwenoude straatjes zijn zeker bezienswaardig. Het museum, inbegrepen bij de toegang van de kerk, geeft een goed tijdsbeeld van alle ontwikkelingen van deze stad en in het bijzonder de kathedraal, door de eeuwen heen, interessant.

We gaan verder, via een kleine binnenweg steken we door richting Trogir en voorts naar veel te groot ogende Split. 

Daar op een sjofele parkeerplaats, gelegen naast een verlaten industriecomplex treffen we onze vrienden. En maken kennis met Rob en Marieke die met een huurcamper drie weken ervaring opdoen aan de Dalmatische kust, leuk! Over de parkeerplaats waar we staan zijn conclusies inmiddels gevormd. Gebruikte voorbehoedsmiddelen die her en der de plek ontsieren, duiden vooralsnog op een zogenaamde afwerkplaats, waar ambulante dames van lichte zeden hun diensten aan hunkerende automobilisten aanbieden. Later op de dag keren verschillende auto's weer om als ze de opgestelde campers, intussen zo'n zestal, gewaarworden. 

Donderdag  31 augustus - Kremena 

Split - Kremena 142 km ⛅/🌧/☀️ 29°C

De enorme hoosbui van vannacht heeft de laatste sporen van de afwerkplek weggespoeld. Bovendien bleef het rustig afgelopen nacht, géén werkverkeer zullen we maar zeggen 😁. Split met zijn vele woontorens en industriegebieden oogt helemaal niet als bezienswaardig. Maar Marieke en Rob die vandaag verder reizen en gisterenavond nog de stad in zijn gefietst zijn zeer enthousiast over het oude centrum. Dat klinkt goed en dat willen E&R en wij ook doen met fiets en scooter. Pal naast het voetgangersgebied kunnen we de vervoermiddelen parkeren op een daarvoor bestemd pleintje.

Vlak voor de stadspoort bevindt zich in een 15e eeuwse toren een 24 uurs klok, bijzonder. Zo lopen we enkele uren door dit prachtige stukje erfgoed. Wel is het zo vergeven van de toeristen dat we een bezoek aan betaalde gedeeltes, zoals kathedraal, crypte van St.Lucy, museum etc. skippen. De rijen voor het ticketoffice zijn immens en nodigen niet uit.

Het uitzicht op de haven wordt compleet in beslag genomen door een 15-deks cruiseschip, naar aller waarschijnlijkheid ook één van de veroorzakers van de bezoekerslawine in de stad. Na nog een rondje aan de andere kant van de oude stad geven we aan terug te willen naar de camper, om vanmiddag al wat zuidelijker te zakken aan de kust. Nog een nacht op de huidige CP lokt ons niet. Erik & Riëtte willen nog wat blijven rondhangen in de stad. We zien elkaar morgenmiddag wel weer in de buurt van Dubrovnik, spreken we af. 

Een bui zorgt ervoor dat we niet geheel ongeschonden, dus nat de camper bereiken. Wat overigens geen straf is bij deze temperaturen. Het kost vervolgens wat capriolen om uit de stad te geraken en de kustweg te bereiken. Maar dan volgt de beloning. De ongeveer drie uur durende route over de kronkelige weg, schotelt ons telkenmale een nog fraaier uitzicht voor door onze grote panorama-voorruit, wow wat is het hier mooi! Toerisme is wel overal doorgedrongen en dat begrijpen we ook wel.

Op een smal paadje laverend tussen de olijfboomtakken, dalen we snel omlaag naar zeeniveau. Daar opzij van een minigehuchtje bevindt zich een kleine parkeerplaats direct aan zee. De plek wordt geflankeerd aan de ene zijde een haventje en strandje en aan de andere kant een heuse onderzeeboot-tunnel, indrukwekkend. De in de rotsen gebouwde hangar met aan weerszijden kaden is nu in gebruik als aanlegplaats voor vrijetijds vissersbootjes. 

CP N42.98049 O17.48866 gratis zonder voorzieningen

Marjos gaat nog wat zwemmen en ik zak wat onderuit genietend van het uitzicht voor onze camper. Af en toe arriveert er een auto en bewegen mannen zich met hengels en een koelbox naar de tunnel, om even later met hun bootje de intens blauwe zee op te varen. 's Avonds is iedereen verdwenen en staan we alleen en worden getrakteerd op een heus concert door cicaden. Maar wat een vredige plek, een pareltje!

Vrijdag  1 september - Mlini

Kremena -  Mlini 93 km ☀️ 30°C

Voor ons gevoel zijn we al heel lang op pad, het zijn pas 10 dagen 🤭. Nieuwe herinneringen en indrukken stapelen zich snel op. We genieten intenser van de tijd hebben wij het idee. Na een fijne nachtrust starten we kalm op. Natuurlijk wel met het dagelijkse (welkome) ochtendtefoontje van dochterlief, die ons van haar wel en wee op de hoogte houdt, fijn. Terwijl Marjos nog even een laatste plons in zee neemt, schaaf ik mijn dagboekje bij, moet ook gebeuren. Rond half twaalf, als de eerste auto's alweer zijn gearriveerd verlaten we onze mooie stek en stijgen de berg op.

Na nog géén 10 kilometer slaan we af naar een gloednieuwe tuibrug, die ons 2½ kilometer over de zeearm naar de overkant brengt. Ook de weg door het binnenland daarna is nagelnieuw en voor de navi's onbekend terrein. Pas later in de middag als ik met Erik de route nabespreek, begrijpen we deze in elkaar steekt. Door deze nieuwe brug naar het schiereiland Pelješac blijven we op Kroatië grondgebied rijden en vermijden we de 10 kilometer op het vasteland die door Bosnië moeten worden afgelegd.

Op de camping wachten vrienden Erik en Riëtte ons al op met een zalige saladeschotel en andere lekkere hapjes, heerlijk 😋😋 daar zijn we aan toe. We besluiten pas morgen Dubrovnik te bezoeken, vanmiddag gaan we wat zwemmen en snorkelen in zee. Het warme zeewater doet ons goed. En tot besluit van de dag gaan we een hapje eten in restaurant Portun en dat smaakt uitstekend.

Zaterdag  2 september - Mlini

Mlini - Dubrovnic - Mlini ☀️ 28°C

Over populariteit gesproken. Het oude centrum van Dubrovnik mag zich verheugen in zo'n ongewoon grote belangstelling, dat je reeds om half tien in de ochtend letterlijk over hoofden kunt lopen. Het is een kwestie van meeschuifelen en file-lopen met de vele begidse toer-groepen, die straten vullen en alle bezienswaardigheden als 'roofdieren' omcirkelen. Verstikkend. Boosdoeners zijn onder andere cruiseschepen die vlak voor Dubrovnik voor anker zijn gegaan. Een hele vloot op en neer varende tenderschepen spuugt mensenladingen uit op de kade voor de stadspoort. Aan de andere zijde wordt deze toestroom geëvenaard en mogelijk zelfs overtroffen door af en aan rijdende touringcars. Verkeerschaos. De stad loopt vol en verzuipt door deze constante aanvoer. Dubrovnik schaart zich daarmee onder steden als bijvoorbeeld Venetië, waar massaal toerisme zulke absurde vormen heeft aangenomen dat de leefbaarheid zwaar onder druk is komen te staan. Is de stad het dan waard om te bezoeken? Jazeker, het is er prachtig. De eeuwenoude stad ook wel Raguso genoemd is echt een juweel en speelde een voorname rol in de geschiedenis. Is het leuk? Nee, niet het moment wat wij hebben gekozen, waarschijnlijk moet je nog meer off-season komen. Maar we gaan toch zeer nieuwsgierig en uiteraard volkomen onwetend wat ons te wachten staat.  

Na de stadspoort lopen we over marmeren tegels zo de oudheid in, magnifiek, zelfs in de drukte. Die proberen we wel te ontwijken door van de hoofdstraat zijwaarts weg te duiken, omhoog door fotogenieke straatjes, met iets minder mensen.

We strijken neer op een achteraf terrasje en bestellen koffie. Bij het afrekenen krijgen we direct te maken met het (ontwrichtend) economisch gevolg van de ongekende populariteit. We tikken voor 4 kopjes koffie € 24,- af, ongekend. Met dit idiote prijsniveau is de hele stad behept. Een wandeling op de stadsmuren € 35,- pp 🥴, uitzicht vanaf een panoramapunt boven de stad € 30,- pp, het gaat zo maar door. Enigszins flabbergasted lopen we wat doelloos door de stad, kijken hier en daar in kerkjes en bezien de stad aan de buitenzijde van de stadsmuren. Terug binnen de muren schaffen we een bescheiden snack aan bij een bakkerij en schuifelen weer verder richting haven. Ook al omdat de warmte toeneemt door de hoogstaande zon en dichte mensenmassa. 

Zondag  3 september - Škaljari

Mlini (Kro) - Škaljari (Mne) 83 km ☀️ 34 °C

De vraag die bij de kennismaking opborrelt. Is elke Montenegrijn een chagrijn? Het rijmt in ieder geval wel 🤭. En het is waar als onze douanier als rolmodel moet worden gezien. Edje Kadetje, zoals ik hem in gedachte al noem, zit in een piepklein broeierig warm hokje en heeft dat typische donkere Balkan-mafiosi uiterlijk. Hij steekt met norse blik zijn hand uit, waarin ik onze paspoorten deponeer. Na een minuut gestaar, zegt Edje "autopapierski" of iets dergelijks en het kentekenpasje verdwijnt ook in een van zijn klavieren. Er wordt nauwelijks naar gekeken en vrijwel direct met paspoorten geretourneerd. Met een wapperend handgebaar, wat vrijwel niet anders kan worden geïnterpreteerd als -ophoepelen, nu wegwezen- zijn we waarachtig toegelaten tot Montenegro, één van de kleinere niet EU-landen van Europa. 

Eerst tanken we op het buitenterras wat koffie en die cafeïne-injectie doet ons goed. We begrijpen dat men hier ook data-simkaarten verkoopt. Immers onze mobiele abonnementen bieden hier in Montenegro géén dekking. De mannen van het benzinestation zetten abrupt een streep door het idee van Edje als rolmodel voor zijn landgenoten. Uiterst vriendelijk en behulpzaam wordt één en ander uiteengezet. Voor een prepaid tegoed van 500GB voor 15 dagen betaal je € 15,- . Meer dan genoeg en we besluiten hiermee het mobieltje van Marjos op te tuigen. Een omgebogen paperclip om het simkaartenlaadje te openen wordt aangereikt. Dit zit wat vast en na wat heen en weer krikken en een ferme ruk wordt het als het ware gekatapulteerd. ARRRGGHHHH......met een grote boog kiest het schuiflaadje het luchtruim, in het gebied waar kassa en uitgestald snoepgoed zich bevinden. Onderweg splitsen twee kleine mini simkaarten zich los van het laadje en verdwijnen onnavolgbaar van mijn radar. Paniek! Het schuiflaadje is precies voor mijn linkervoet geland, maar waar zijn die minikaartjes? Eén is een onbelangrijk Marokkaans kaartje, het andere is het meest cruciaal, het KPN abonnementskaartje. Mensen die binnenkomen worden tegengehouden, terwijl we intussen verwoed graaien tussen Marsen, Bounty's, Twixxen, Milky Ways en meer keurig in slagorde opgesteld snoepgoed, zonder resultaat. Het minst interessante Marokkaanse simkaartje vinden we als eerste, het ligt net boven het snoepgoed naast de kassa. Het andere wordt pas na veel zweet en moeite gevonden door een van de Montenegrijnse bedienden. Onze opluchting is groot en we bedanken de man uitbundig en uitgebreid. Het activeren van het nieuwe kaartje is peanuts en in notime werkt de boel.

Een prachtige rit langs de baai van Kotor volgt, een diep landinwaarts binnendringend fjord vanuit zee. Hoge bergruggen omringen de grillige randen van het diepblauwe water. Op kleine strandjes en vanaf terrassen genieten vele badgasten van het water in het mooie zondagsweer. Ook doorkruisen we mooie dorpjes en hebben we uitzicht op kleine eilandjes met soms een enkel kerkje erop. Jammer genoeg treffen we geen mogelijkheid om even stilstaand al dat fraais te bewonderen. 

Intussen heeft in de baai voor ons een gigagroot cruiseschip zijn ankers uitgegooid en zet met zijn tenders honderden passagiers af op de kade. 

Wij wandelen niet veel later ook naar het oude Kotor. De stad met zijn Romeinse roots is na de zware aardbeving van 1979 volledig gerestaureerd en ligt er prachtig bij. Ondanks de vestingwerken was Kotor géén onneembare stad. Het werd onder andere veroverd door Byzantijnen, Venetianen, Ottomanen, Oostenrijkers en Fransen. De heerschappij van Venetië, zo'n ruim vier eeuwen heeft het meest zijn stempel op het uiterlijk van Kotor gedrukt. De immense stadswallen en muren die tot hoog in de bergen doorlopen zijn in die periode aangelegd. We lopen door de zuidelijke poort het mooie stadje in. In de vele straatjes bruist het van het leven, terrassen zijn gevuld, muziek klinkt en in winkeltjes lopen mensen in en uit. Na een ronde te hebben gemaakt, drinken we ergens wat op een pleintje. 

Terug bij de CP zien we dat er hier geen camper meer bij kan. Dat constateert ook een laatkomer die met zijn camper onverrichterzake rechtsomkeert maakt.

Maandag  4 september - Bratica

Škaljari - Bratica 88 km 🌬🌬 ☀️31°C

De harde wind komt recht over de baai naar ons toe razen. Het gisteren nog vlakke water golft nu in een woest ritme. Scheepjes liggen hard schommelend aan hun ankers te rukken. Wolkenflarden in de lucht temperen het invallende licht en creëren een scherp contrastrijke uitzicht op de bergrug recht tegenover ons, heel fotogeniek.

Gisterenavond laat nog slopen de cruiseschepen weg uit de baai als dieven in de nacht. Die hadden wellicht deze weersomslag al in de smiezen. De toenemende wind bracht vannacht door de openstaande ramen een heerlijke koelte in de camper. We zien op de weer-apps dat de harde wind de komende dagen hier een hoofdrol blijft opeisen, dus blijven staan heeft weinig zin. Een eerder voorgenomen plan om via talloze haarspeldbochten naar boven te rijden naar het Nationaal park laten we ook varen, de onvoorspelbare windvlagen verhogen de moeilijkheidsgraad kwadratisch. We gaan een cleane doorsteek maken naar het historische Budva aan de kust. Na een vliegveld passeren we een bergrug en dalen af naar de kustweg. De verkeersdrukte is overigens opvallend groot op dit traject. De fraaie kust levert weer prachtig panorama-werk af.

Als we Budva naderen zien we tussen de vele mondaine bouwwerken beneden ons het oude ommuurde gedeelte in zee liggen. Pas 1½ km verderop vinden we een betaalde P om de campers te parkeren voor € 3,- p/u. Taxi's zijn hier niet en één van de parkeerwachters brengt ons naar de Stari Historica. Over de drukke boulevard met opzij de overvolle stranden, bereiken we de stadspoort in de vestingmuur. 

Het oude centrum is leuk, maar heeft niets bijzonders, zelfs het 7e eeuwse kerkje is weinig verheffend. Bij de door de Oostenrijkers aangelegde Citadel keren we op onze schreden terug.

Even buiten de stadsmuren laten we ons op een terrasje neerzakken voor de lunch. Voor ons deinen aan de kade uiterst luxueuze mega privéjachten, die per stuk vele tientallen miljoenen kosten, echt over de top. Het eten smaakt voortreffelijk, Marjos spaghetti Quatro Formaggio en ik de Vongole, zalig. Het plaatselijke koele bier Niksickö is een welkome toevoeging en goede dorstlesser.

Teruglopend langs het strand richting P is het opvallend hoeveel auto's uit Servië, Kosovo, Bosnië en Noord Macedonië komen en bovendien allemaal voertuigen uit het topsegment. Montenegro is blijkbaar een toeristische magneet voor deze nationaliteiten. Voor een overnachting moeten we goed zoeken. 

 Prima plek met wel enig zwerfrommel. We lopen in de wind op een pad langs de keien van het strand. Het weer nodigt niet uit om te zwemmen, de harde golfslag omwoelt telkenmale met geweld de keien. Het brengt wel een mooi rustgevend ritmisch geluid voort. We relaxen wat voor de camper, lezen en schrijven wat en bekijken genomen foto's. 

CP N41.950066 O19.164771 gratis zonder voorzieningen

Na de mooie zonsondergang koelt het behoorlijk af en overpeinzen we in de camper hoe de route voor morgen kan gaan verlopen.