Deel 4 - najaar 2023
Dinsdag 12 september - Peshkopi
Valbonë - Peshkopi 192 km ☀️ 31°C
Wij willen vandaag naar een camping in Peshkopi rijden, zo'n 200 kilometer zuidelijker. Daar kunnen we in ieder geval aan de stroom staan. We nemen afscheid van onze vrienden, die doen het vandaag wat meer op het gemak. Na Bajram Curri nemen we een mooie route richting Kukës. Al snel rijden we langs bergwanden omhoog en worden we getrakteerd op schitterende views over het steeds desolater wordende landschap. Woningen zijn hier nauwelijks. Vaak treffen we groepen motorrijders, niet onbegrijpelijk, voor hen zijn dit soort bergwegen een ultiem motor-Walhalla. Die weg is overigens prima, al blijft het altijd oppassen voor gemene drempels als we een sporadisch gehuchtje doorkruisen. Dit soort bergroutes schiet uiteraard ook niet op, maar dat hebben we vooraf al ingecalculeerd.
In Krüme stuiten we op een bedrijf wat allerhande gastoestellen en gasflessen verkoopt. Ook kan daar autogas worden getankt, geen LPG maar propaan vertelt de eigenaar. We laten op hoop van zegen maar onze gasfles bijvullen en schaffen daarnaast ook nog een andere fles aan. Vooralsnog lijkt alles te werken, fingers crossed.
Rond twaalf uur zien we beneden ons aan het water van een stuwmeer Kükes liggen. Op een parkeerplek met dit fraaie uitzicht zetten we ons neer en smikkelen we brood met saté, die Marjos uit de diepvriesvoorraad heeft bereid naar binnen, heerlijk!
We blijven toch maar vasthouden aan ons oorspronkelijk plan om naar Peshkopi te gaan. Mocht het gas toch onverhoopt niet functioneren, dan kunnen we terugvallen op de voorzieningen van de camping. Bovendien is het snikheet en veel te warm om nu al te stoppen. Het wordt een lange zit, niet vanwege de afstand, die bedraagt slechts 75 kilometer. Wel door de tijd die de uitermate grillige route in beslag neemt, we doen er bijna 4 uur over! Het voert ons door een prachtig berglandschap, waar we vaak scherp moeten afdalen via haarspeldbochten naar het ver onder ons gelegen dal. Om vervolgens tegen de overliggende bergwand weer steil omhoog moeten. Time-consuming.
In Peshkopi worden we op de camping verwelkomt door Dati de eigenaresse en zetten we onze camper op een plek tussen wijnranken en appelbomen in. Met een vriendelijk 'hé Hollanda' krijgen we een uitleg van de camping zelf. Later op de avond brengt ze een dienblad met kopjes en een grote kan koffie, lief!
Camping Kapxhiu N41.686453 O20.438389 €18,- p/n
Woensdag 13 september - Peshkopi
Peshkopi ☀️ 30C
Achter het hek ligt het medisch heilcentrum Llixha Peshkopi. Het gebouw heeft die typische sombere grauwe en kale uitstraling die kenmerkend is voor kommunistische architectuur. En ook de zweem van stank die er hangt nodigt niet uit tot een bezoek. Toch betreden wij het complex, net als vele anderen. Ook wij willen de heilzame werking van zwavelhoudend thermaalwater ervaren.
De geur van rotte eieren trotserend worden we aangesproken door een verpleegster, infiermeria, die met haar witte jas en opgestoken haar helemaal past in het kale sleetse en ouderwetse interieur. Ze troont ons mee naar een grote betegelde kamer, waar in de hoek een groot en ruim gevuld bad staat. Het wordt gevoed met een dikke aanvoerbuis die continue stroomt, via een overloop wordt een overstroming van het kamertje voorkomen. Als nieuwelingen mogen we er niet langer als 10 minuten in, lispelt ze, langer is medisch onverantwoord.
Gezien de hoge en warme luchtvochtigheid gecombineerd met de kwadratisch toegenomen stank, vertelt ons eigen overlevingsmechanisme dat we inderdaad geen minuut langer in deze omstandigheden moeten bivakkeren.Voor € 2,- de man laten wij ons ontkleed in het 37°C warme water zakken, ons zodanig positionerend dat de aanvoerslang niet recht in het gezicht staat. Al voor dat zuster Clivia op de deur klopt dat het welletjes is, heb ik het water verlaten, Marjos dobbert nog wat rond. Omgeven door ons nieuwe zwavelaura verlaten we de drukkende warmte van het gebouw en verwelkomen de relatieve koelte (het ruim 30°C) van de buitenlucht.
Veel ex-badgasten, sommige herkenbaar vanwege een handdoek over hun hoofd, maar sowieso door de nieuwverworven gemeenschappelijke lichaamsgeur schuifelen een terras op van een bar en bestellen een ijscoupe. Ik volg die traditie, Marjos houdt het bij de koffie.
Vanmorgen rond 11 uur zijn we eerst het scootertje door de stad gereden en hebben het verschillende malen doorkruist. En verrassend blijkt die best wat leuke gedeeltes te hebben. Langs een grote wandelpromenade liggen hotels, barretjes en restaurants en overal is het best druk. Een groot standbeeld van Skanderberg, de door Enver Hoxha tot nationale held gebombardeerde15e eeuwse generaal staat met Albanese banier in een perkje opgesteld. Het is hier neergezet omdat zijn familie uit deze regio kwam. Op een voor zonlicht beschut boventerras van een restaurant bestellen we wat eten. Samen nemen we 1 portie en de gegrilde kip, sla, frites met koud bier smaakt allemaal heerlijk en het is goedkoop € 10,-.
Terug op de camping maken we Dati, ons campingvrouwke deelgenoot van ons plan, de zwavelbaden te bezoeken en zij beveelt dat van harte aan. En wij, nieuwsgierige maar onwetende zielen, zijn dan nog ongewis met welke onwelriekende en beklijvende lichaamsgeur wij Llixha weer verlaten. Zelfs een douche terug op de camping helpt maar ten dele, het aroma blijft je achtervolgen. Aan de tuintafel van Dati, onder de druivenranken schuiven we aan voor het avondeten wat ze voor ons heeft bereid. Twee Duitse motorrijders zijn onze tafelgenoten en er ontstaat een gezellige conversatie. Eén van de motoren heeft een kapot onderdeel en zij wachten hier op de levering van een nieuw. Het eten van onze gastvrouw is verrukkelijk. Het vlees is heerlijk, de gegaarde en gekruide groenten goddelijk en tesamen met noedels, sla, roomkaas, olijven en een overheerlijke spinaziekaashap, het is allemaal veel te veel. Het huisgemaakte toetje is een met ei en meel gemaakte flan gedoopt in suikerwater en honing gecombineerd met kleine zure kersen, njam njam. Koffie wordt gevolgd door Raki. Pas rond half tien als het allang donker is, bedanken we Dati en nemen we afscheid van de twee motorvrienden.
Donderdag 14 september - Burrel
Peshkopi - Burrel 76 km ⛅ 29°C
Dati heeft gisteren onze was gedaan en deze morgen halen we eerst ons wasgoed naar binnen die te drogen hing tussen druiventrossen en appelbomen 🍇🍏😄. En als alles weer zijn plek heeft gekregen in de camper nemen we afscheid van de vriendelijk vrouw. De SH6 naar het zuiden is hopeloos slecht, soms zijn weggedeelten compleet verzakt of is asfalt geheel verdwenen.
Na een goed uur hobbelen duiken we onder Maqellarë de Rruga e Arbërit op, een nieuwe weg in aanbouw richting Tiranë. Wegmarkeringen ontbreken en wegwerkers spuiten beton tegen rotswanden om losse stenen te stabiliseren. Maar het asfalt is breed en glad, toch wel fijn even de rust in de camper in plaats van dat krakende gepiep en gerammel, 👍. Gloednieuwe tunnels doorklieven bergruggen en bekorten daarmee het traject en de reistijd.
Niet ver van Klos, slaan we af richting Burrel. En vlak voor we bij de camping Oasi alla Chiesa arriveren zien we voor ons Erik en Riëtte fietsen, die daar al een dag verblijven. De camping wordt door vrijwilligers van een katholieke kerkorganisatie gerund. Het is rond een mooi kapelletje en een groot woonhuis van 3 Italiaanse nonnen en bijgebouwen gesitueerd en heeft mooi sanitair. Wij zetten onze camper bij een mooie schaduwrijke hoek naast die van onze vrienden. We hebben weer het nodige bij te kletsen. Ook maken we kennis met Emanuela en haar echtgenoot Genti die momenteel als beheerders optreden. Dit jonge Albanese paar verzorgt ook 's avonds de eenvoudige avondmaaltijd die we krijgen voorgeschoteld op een overdekt terras. Als toetje krijgen we een glas Raki. Het is een zelfdistellaat, als 'bijvangst' van het maken van wijn wat ze drie jaar geleden zijn opgestart. Fermentatie van de wijn gebeurt in een grote ruimte hier in de bijgebouwen van het woonhuis.
Camping Oasi alla Chiesa N41.572498 E20.0522 €20,-p/n
Vanavond moet de één week oude gistende wijndrab worden gezeefd, voor verdere nagisting kan plaatsvinden. Ze nodigen ons uit om een kijkje te nemen bij de werkzaamheden, natuurlijk vinden we dat leuk. Met bakken, emmers en een filter wordt de wijn overgegoten naar een andere tank.
Alles gaat primitief, met handen en voeten zullen we maar zeggen; de wijnspetters vliegen tegen muren en op de betegelde vloer. En het proces wordt middels facetime met een in het rond zwaaiende mobiel begeleid door een drietal oenologen uit Italië.
De drie nonnetjes zeer geintereseerd, willen ook graag proeven
Tesamen met de drie nonnen, zestigers uit Noord-Italië, proeven we de wijn in wording, die is nog wat prematuur. Nog niet alle suikers zijn omgezet in alcohol, maar de aanvang is gemaakt en het smaakt wel veelbelovend, chapeau! En jolijt alom 😄. Rond elven hebben we genoeg gezien. Voor ons is het bedtijd, zij hebben nog wel even te gaan.
Vrijdag 15 september - Krujë
Burrel - Krujë 85 km ☀️ 29°C
Al vroeg in de ochtend zien we de nodige activiteit in het lokaal waar de wijntanks staan. Als we ernaar toe lopen, zien we de ontmanteling van het houten wijnpersvat plaatsvinden. In een grote bak worden alle geplette druivenresten verzameld. Deze zijn bestemd voor het stoken van raki. We horen dat men tot vannacht 02.00 uur bezig is geweest en nu worden de laatste restanten opgeruimd. Dat doen wij ook en na het ontbijt nemen we met een ferme handdruk van Genti en een omhelzing met knuffel van Emanuela, afscheid.
Nog even wat druiven en vijgen plukken voordat we de camping verlaten
Eerst rijden we naar de 1 kilometer verder gelegen gedateerde hangbrug, die uit verroeste stalen kabels en losse rammelende planken bestaat, een ware antiquiteit. Naast voetgangers, wagen zich auto's en zelfs busjes erover, hevig schommelend naar de overzijde van de rivier de Mat. Plannen voor een nieuwe brug zijn er wel, maar niet meer dan dat, hebben we vernomen.
Dan volgen we tot het stuwmeer van Ulëz een weggedeelte van de SH6 wat in een uiterst deplorabele staat verkeert, onvoorstelbaar. Er openbaren zich zelfs piepjes en rammels vanuit de camper, die ons gehoor nooit eerder hebben waargenomen.
Na een martelende anderhalf uur hebben we het ergste gehad, na Ulëz verbetert de weg zienderogen en keert de relatieve rust weder. We passeren de mooie oude brug Ura e Ulzës en volgen in het dal het mooie Liqeni i Shkopetit, een smal langgerekt meer.
In één van de vele bochten in de weg ontwaren we in de bergwand een tappunt voor bergwater en vullen een lege fles met dit frisse vocht. Het koele water smaakt heerlijk. Bij Prozhmë rijden we zowaar een heuse snelweg op die richting Tirana voert. En wanneer deze na pak 'm beet twintig kilometer versmalt van twee naar één rijbaan ontstaan files. En zien we niet ver voor ons Erik en Riëtte rijden. Het laatste stuk naar Krujë rijden we gezamelijk op.
Op het begin van de toeristische route langs het stuwmeer worden we in verschillende talen welkom geheten
De keuze voor de twee maanden geleden geopende camping Kruja Vista blijkt een ongelukkige. Eerst kom ik vast te staan als mijn voorwielen bij een scherpe linkse en hellende indraai in los zand doorslaan. Al snel kan ik niet meer voor of achteruit. Matten, hout onder de voorwielen, duwen met vereende krachten van toegestroomd volk, het haalt niets uit. Marjos kan het allemaal niet aanzien. Tot Erik op het lumineuze idee komt om mijn aluminium oprijblokken achter de achterwielen te leggen. Ik laat de camper achteruitlopen op de blokken en gebruik de aanloop om voorwaarts momentum te creëren. Dat lukt, pfff, ik kan de camper weer op de weg draaien. De campingbaas geeft aan dat ik een stukje verderop de weg de camper kan keren, zodat ik de inrit van de camping zonder scherpe indraai kan nemen. Slecht advies, het wordt zelfs een drama. De plek om te keren is absoluut onvoldoende, sterker ik rij mezelf daar hopeloos klem in de bebouwing. Keren moet, maar kan eigenlijk niet. Gevolg schade aan de boven achterzijde en voorkant linksonder. Balen, het stoom komt uit mijn oren. De camping kan ik nu inderdaad goed oprijden, maar happy ben ik niet. Ik geef Erik het advies zijn camper achterwaarts op het terrein te rijden, en dat is een betere optie, zo blijkt. Aan de camperbaas geef ik aan dat hij echt zijn inrit moet vergroten en het zand door bijvoorbeeld beton moet vervangen.
Dat staat binnenkort na het seizoen op het program vertelt hij, toch wel wat bedrukt. Tijdens onze borrel bespreken we het voorval nog even door, maar ik zet mij snel over de gebeurtenissen heen, blijven mokken haalt niets uit.
Camping Kruja Vista N41.505929 O19.782813 € 18,-
De ligging van de kleine camping geeft een prachtig uitzicht op Krujë met burcht wat voor ons tegen de bergwand ligt. Direkt naast en onder ons liggen wat huizen. Naast één daarvan ligt 10 meter van ons vandaan een berg oude rommel, waaronder een fantastisch oud half geplet tankwagentje, zeker uit de Hoxha-periode. Als ik ernaartoe klauter om een foto te maken, ontdek ik dat deze van Chinese makelij is. Voortvloeiend uit de connectie die het land toen had met het China van Mao.
Twee zenuwachtig heen en weer lopende patrijzen op de achterliggende muur fungeren als bewakers en begeleiden mijn illegale toegang tot het terrein met luid gekrijs. Ik ga terug en ze komen tot bedaren. Voor de avondmaaltijd schuiven we aan, Erik zet ons eigengemaakte curry voor, zalig. De zon zakt al vroeg weg achter de huizen op de bergrug tegenover ons en de nacht valt in.
Zaterdag 16 september - Krujë
Krujë ☀️29°C
Tis een echte Skipetaar die ons met zijn oude groene VW Golf naar het oude gedeelte van Krujë brengt. Hij spreekt géén woord over de grens, ook al knikt hij enthousiast op alles wat we hem vragen. Gelukkig heeft één van de beheerders van de camping de taalbarrière goed ingeschat en zal met ons WhatsApp contact onderhouden. Dan kan hij deze taxi-Skipetaar naar de juiste locatie sturen voor de terugweg. De € 10,- prijs heen en weer tussen camping en het hoog gelegen gedeelte van de stad is voor onze vriendelijke chauffeur een goede verdienste en voor ons vieren een zeer goedkope uitkomst. Over vele haarspeldbochten omhoog zet hij ons na een klein half uur af bij de Ottamaanse Bazaar.
De opzij gelegen burcht gaan we niet bezoeken, daarvoor is geen animo in de warmte. Ofschoon het zeer oude Krujë best van historische betekenis is, er hebben zelfs restauraties plaatsgevonden tijdens het Hoxha-regime. Vermeldenswaard is dat dit de laatste vesting was die Skanderbeg in handen had voordat alles weer 4 eeuwen lang onder Ottomaans bewind kwam. En dat Krujë de bakermat was van de Bektashi broederschap, een van de grootste en invloedrijkste alevitisch-islamitische Derwish-orden van de Balkan. En waarvan de sporen na invoering in 1967 van de Atheïsme-politiek onder Hoxha zo goed als werden uitgewist.
Al lopend kan de aaneenrijging van souvenir- en antiekwinkeltjes in het 15e eeuwse Bazaar-straatje Kruja Çarshija ons weinig bekoren. We kijken wel, maar het is heel veel van hetzelfde. Zelfs van de 'really unique, old...' Romeinse munten en glas of de 'echte' Byzantijnse bronzen of keramieken figuurtjes zijn we niet onder de indruk. Volgens ons goed geproduceerd nep. Wel onder de indruk zijn we van de bespottelijk hoge prijzen die men denkt te kunnen vragen. Zelfs voor veel recentere 'antieke' prullaria vraagt men 10 keer de prijs van een kringloop in Nederland. Ik besluit alle verkoop-aansporingen maar op een ludieke manier te gaan benaderen. Als een verveeld en chagrijnig kijkende verkoopster mij een veel te duur handmade tapijt probeert aan te smeren, vraag ik met een strak serieus gezicht 'Is it a flying carpet?'. Verbijstering tekent zich af op haar gezicht en voordat ze de stap heeft gemaakt van is die kerel knettergek naar ik word in de maling genomen, ben ik al verdwenen tussen andere toeristen.
Eenmaal uit het straatje nuttigen we eerst een lekker ijsje en ijskoffie en doen daarna boodschappen bij de bakker en groenteboer. Op een terrasje lessen we onze dorst met een Elbar-biertje, met de toepasselijke slogan Birrë per miq të vërtetë, wat "bier voor echte vrienden" betekent 😄.
We gaan op zoek naar een plek waar we wat kunnen eten. In een hotel restaurant eten we op het buitenterras met een fantastisch uitzicht een voedzame lunch. En voordat we ons laten ophalen door onze Skipetaar brengen we ook nog een bezoek aan de George W Bush bakery. Het feit dat de Amerikaanse president in 2007 onder andere deze bakkerij bezocht heeft het bedrijf géén windeieren gelegd. In inmiddels 4 filialen, allen onder dezelfde naam, prijken aan de muur de fotobewijzen van zijn bezoek.
Talloze toeristen, meestal Albanees, willen de plek met eigen ogen zien en schaffen tevens wat van het uitgestalde gebak aan. Dat doet Erik ook, maar als traktatie vooruitlopend op zijn verjaardag.
Weer op de camping zien we hoe Verstappen blijft steken in Q2 van de kwalificatie van Singapore, de wagen is niet vooruit te branden. Sainz pakt knap voor Russell en Leclerc pole. Het zal me benieuwen hoe de race morgen gaat uitpakken. En in de avond zien we vlak voor zonsondergang hoe de lucht mede gekleurd wordt door een bijzon, een mooi einde van de dag.
Zondag 17 september - Gjiri Lalezit-Drac
Krujë - Gjiri Lalezit-Drac 45 km ☀️ 27°C
Daar staat de grote man. Met ontzag aanschouwen we zijn fiere gestalte, 3 meter hoog, gevangen in edel brons. Met de ene hand omhoog het Albanese volk groetend en de ander bevallig zwevend naast het dijbeen. Een opvallend detail is de fraaie uitgewerkte gesp van de broekriem, die als slot op de deur de gestreken doch vormeloze broek ophoudt. Het volstrekt onverklaarbare standbeeld van George W Bush staat op de hoek van de rotonde midden in Fushë-Krujë en wordt bewierookt door walmende uitlaatgassen van het altijd aanwezige drukke verkeer. Natuurlijk, Bush heeft ondermeer in 2007 de plaatselijke bakker bezocht, dat heugelijke feit is zelfs fotografisch vastgelegd. Maar dat notabene juist hij hier wordt gezien als brenger van democratische waarden en bewaker van de wereldvrede, gaat mijn pet te boven en tart ieders weldenkend vermogen. Ook de duif die van het beeld opstijgt en zelf symbool van vrede, heeft schijt aan dit misplaatste imago. De duidelijk nagelaten witte boodschap op het achterhoofd van George onderschrijft dat afdoende. Toch genieten we wel, met name van alle reviews op internet, die éénsluidend zijn in strekking en compleet de draak steken met dit belachelijke eerbetoon.
Vanmorgen zijn we veilig achterwaarts de camping afgereden. We willen de warme stoffige binnenlanden verruilen voor een leuke plek aan strand en zee. Daarbij is het oog gevallen op een camperplek aan Plazhi San Pietro, een goede 40 kilometer westwaarts. Niet lang na onze ontmoeting met George, slaan we smalle kronkelige weggetjes op die ogenschijnlijk nergens naar toe leiden, zeg maar de bush. Eigenlijk een prima metaforische omschrijving van de regeerperiode van eerdergenoemde president. Een plaatselijk mini-supermarktje maken we erg blij met onze komst want we slaan voor ruim € 40,- boodschappen in. Blijkbaar nog nooit vertoond, we worden met alle egards naar de uitgang begeleid en het is wellicht bijna afdoende voor een eigen standbeeld 🗽, 🤭.
De onmogelijk scherpe stijgingen en dalingen in de negorij over enige bergruggen die ons scheiden van de zee, overschrijden alle eerder meegemaakte hellingpercentages op deze reis. En is gespeend van elk verkeerslogisch inzicht hoe infrastructuur zou moeten worden gerealiseerd. Het wegdek doet ook weer een duit in het zakje en voldoet aan de belangrijkste Albanese criteria, het is slecht, volslagen gedeformeerd of is er gewoon niet.
Rond het middaguur bereiken we de camperplek. Die is uitstekend en niet ver van het private zandstrand gelegen. Bij een kop koffie gezeten onder schaduwbrengende pijnbomen smullen we van het gebak wat Erik gisteren heeft aangeschaft. Dit als voorproefje voor zijn verjaardag over een paar dagen, die we niet meer gezamelijk gaan doorbrengen. Zij moeten langzaamaan huiswaarts en wij trekken nog dieper Albanië in en daarna richting Griekenland.
Camping Brahja N41.52927 O19.51494 €20,- met alle voorz.
In de middag nemen we een duik in het bijna te warme zeewater, heerlijk!
Dan de F1 race van Singapore, die zich voor Red Bull kenmerkt door een ongelukkig gekozen strategie en pitstop-moment. Desondanks wordt Verstappen 5e, na als 11e te zijn gestart op een circuit waar inhalen bijna niet mogelijk is. Sainz boekt verdiend zijn tweede GP overwinning, gevolgd door Norris en Hamilton. Russel 3e liggend boort zijn bolide een halve ronde voor de finishvlag in de boarding.
Fishland, een 700 meter verderop gelegen wat chiquer restaurant, vormt het decor voor het avondeten. We laten een grote mixed grilled fish plateau aanrukken met friet en groenten en spoelen dat met bier en wijn weg. De hoeveelheid is net afdoende. Een huisgemaakt citroensorbetje en cappuccino vormen de afsluiting. De rekening van € 90,- die we gevieren moeten afrekenen is in lijn met de ambiance, niet met de kwantiteit. In het donker marcheren we langs een donkere weg terug. Voor de camper borrelen we nog wat na.
Maandag 18 september - Gjiri Lalezit-Drac
Gjiri Lalezit-Drac 45 km ☀️ 27°C
Vandaag hebben we één van die dagen, die tot nauwelijks vermeldenswaardige zaken leidt. Het is zo'n ultieme stranddag, temperatuur precies goed, klein windje en een luie instelling. Aan het begin van de middag wandelen we over het strand naar een in een mooi aangelegde tuin gelegen restaurant, Insifa Beach.
Onder een grote open overkapping vinden we een mooi gedekte tafel met comfortabele stoelen. Marjos en Riëtte gaan aan de grilled shrimps, Erik aan de Cuttlefish in Gizë saus en ik voor de Saç de Fruto Deti, een ingepakte seafood-schotel. Voor de dames ziet en smaakt het goed, dat van Erik heeft al wat meer culinair karakter, maar mijn gerecht is echt de bom. Een met krokant deeg afgedekte schotel, waaronder in een heerlijke saus een mix van seafood inclusief mosselen is verwerkt. Briljante smaak, het is gewoon verrukkelijk. Na een koffietje langzaam teruggewandeld naar de camper en daar in de relaxstand gegaan.
Aan het eind van de middag gaan we nog even zwemmen in zee. Dan tijd voor wat internet-gerelateerde zaken. Riëtte zet een lekkere salade voor en wij daarna een afsluitende borrel van onze gezamelijke trip. De dag ebt langzaam weg.