Deel 10  winter - voorjaar 2025

Klik om te vergroten

Zondag 2 maart - Marrakech

Marrakech  🌤️ 23°C

Allahoe Akbar.....vandaag vangt de Ramadan aan. Jaaah wakker worden en dan niks hoeven..... Uhhh oja, we hebben nog een achterstandje in te halen op onze website, oeps. Het wordt dus een administratiedagje vandaag, toch nog aan de arbeit. Na ontbijt en douche zitten we tegenover elkaar als een echt redactieteam dag voor dag een opzet te maken. Met koffie, goede lunch, een kop thee en een glas wijn poets ik qua tekst de achterstand gestaag weg. Marjos heeft wat meer moeite om zich door de foto's heen te worstelen en tot de juiste layout te komen. 

De top in Londen met een achttal regeringsleiders, Zelensky en Nato-chef Rutte spreekt niet alleen haar volle steun uit voor Oekraine maar gaat ook naast geld, op defensiegebied meewerken en gaat werken aan een passend vredesvoorstel en wapenstilstand, we'll see, afwachten. Na een lekker diner in het restaurant als adempauze, werken we nog een paar uur door en then we call it a day. Morgen pakken we de draad weer op.

NB Als ik de stoelen van buiten in de garage zet, tref ik pal naast ons op onze plek een buscamper aan

Maandag 3 maart - Mohammedia

Marrakech - Mohammedia     251 kilometer    ☀️24°C                Camping l'Océan Bleu N33.73758 W7.324433 100MAD

Eigenlijk toen we opstonden weten we het al, we gaan ons vandaag verplaatsen. Daar zijn verschillende redenen voor. Enerzijds staan we hier al een hele tijd en vinden we het wel genoeg hier en anderzijds gaat vandaag hier al het weer omslaan, regenen zogezegd. Dat gaat het in heel Marokko boven de lijn Marrakech overigens en ook de vooruitzichten in Spanje en Portugal stemmen ons niet vrolijk. Heel veel langer met dit weer tijdens Ramadan in Marokko blijven zitten trekt ons niet aan. Op het Iberisch schiereiland kunnen we tenminste steden bezoeken en zijn restaurants gewoon open. Voor vandaag richten we ons op Mohammedia daar blijft het vandaag en morgen droog volgens de weer-apps. Verdere verplaatsingen bekijken we van dag tot dag. We ruimen alles aan kant, babbelen nog even met onze extra bewoners op onze plek (die schrikken zich een hoedje - was zeker niet de bedoeling), gaan afservicen en betalen. 

Rond 10 uur zijn we op pad. Dat voelt weer als vanouds, heel fijn. We nemen vandaag geen tolroute, want ondanks Ramadan is er dan onderweg meer te zien en te beleven. Vooral dat laatste, maar daar kom ik nog op terug. De rit vordert gestaag, waarbij we onderweg een tankstop maken en in een dorp onze Marokkaanse gasfles wisselen. Ook stort Marjos zich nog in een groentesouk om de nodige dingen in te slaan, self-sufficiency is geen overbodige luxe tijdens Ramadan. 

Dinsdag 4 maart - Mohammedia

Mohammedia      ☀️20°C 

De ochtend maakt een mooie start. Het nieuwe ochtendlicht valt door het dakluik, in de verte ijlen de klanken van de vroege gebedsoproep weg en buiten scharrelen de kippetjes rond met murmelende zachte tokjes. Als ik me uitrek en voorzichtig opsta, ligt Marjos nog heerlijk te slapen. Later vertelt ze dat ze nog lang bezig is geweest met de website gisterenavond, terwijl ik al de nacht in stukjes aan het zagen was 🤭. Ter compensatie werp ik mij na enige tijd op om een lekker ontbijt samen te stellen, vers geperste jus, een gekookt eitje, honing, jam, thee en stokbrood wat even opnieuw vers is gemaakt in de oven. Voor die tijd heb ik het nieuws al doorgenomen, waar de nieuwste Trump-akties de headlines vormen. Er worden vandaag vele heffingen van kracht voor import uit diverse landen, een handelsoorlog met voor iedereen nare gevolgen is aanstaande. Maar het meest kwalijke nieuws is dat Trump alle wapenleveranties vanuit de VS naar de Oekraïne, zelfs die onderweg zijn, per direkt stopzet voor onbepaalde tijd 😱. Dat heeft uiteraard grote gevolgen voor de verdedigingscapaciteit van dat land. Bovendien zal de impact daarvan ook voelbaar zijn voor de veiligheid van Europa. Het wordt met de dag gekker.

Afin het ontbijt smaakt goed en we maken ons op voor een rustig dagje. Het weer voor vandaag ziet er gunstig uit en dat blijkt ook, de zon schijnt de hele dag, er is zelfs geen wolkje te bekennen. We lezen, internetten en ruimen wat op. 

Marjos gaat zelfs nog 's middags aan de wandel over een uitgestorven boulevard. De koffiekarretjes met bij elkaar gebonden stoelen staan er verlaten bij. Die indruk maakt de camping ook, waar vele campers vanmorgen noordwaarts zijn vertrokken. Dat gaan we vooralsnog niet doen. De weersberichten voor het Iberisch schiereiland zijn niet gunstig. Op verschillende plekken hebben heftige regenbuien al huisgehouden, er al foto's van CP's onder water! Dat slechte weer blijft de komende dagen aanhouden met voor sommige regio's in het zuiden zelfs code rood. Dan is het hier terwijl ik vanwege de zon onder de luifel ben gaan zitten, zo slecht nog niet. 

Er druppelen weer wat campers binnen en op de plek tegenover ons arriveert een Belgisch echtpaar. De transpirerende man met een Bourgondisch postuur blijft een hele tijd rommelen in de garage en tovert uiteindelijk een kleed tevoorschijn, wat verschillende malen voor de camper wordt uitgerold voordat het goed ligt. Duidelijk wordt dat hij zich tijdens zijn verblijf in Marokko heeft geconformeerd aan de gewoonte die onder Franse camperaars gangbaar is, want het kleine kleedje wordt met grote zware waterflessen aan de grond verankerd. You never know per slot van rekening, het zou wel eens een vliegend exemplaar kunnen zijn. Aan het eind van de middag, als het zonnetje achter de ons omringende gebouwen wegzakt, trekken we ons terug in de camper. Vanavond op het menu, verse doperwten, aardappeltjes en ossenhaas en dat is geen kommer en kwel 😋. Vanavond een Netflixje is het vermoeden.

Woensdag 5 maart - Mohammedia

Mohammedia 🌤️/☀️20°C

In de sluimerfase waarbij men net nog niet wakker is ontstaan allerlei ideeën, creatieve hersenspinsels. Heerlijk om zo soezelend de dag te beginnen. In een helder momentje, dat ik net ietsje wakkerder ben, vormt zich een idee over het ontbijt, ik heb zin in cornflakes. Nou is dat an sich geen probleem die zijn voorradig, maar wel hebben we gisterenmiddag brood gekocht voor lunch en ontbijt vandaag. Mmm, dilemma, dus laat ik me maar weer wegzakken in die zalige sluimer-soezel toestand waar dit soort triviale kwesties minder urgent aanvoelen. Wel fantaseer ik in die schemerende fase over een oplossing, broodsoep! In mijn verbeelding is dat een excentrieke smaakvolle soep waar bijvoorbeeld kokosmelk onderdeel van is en er prachtig uitziet . Inmiddels is mijn eega ook wakker geworden door al mijn gemurmel en heeft gewag gekregen van mijn broodsoep-fantasie. Ze moet er hard om lachen, ze vindt het regelrecht bespottelijk. Zij noemt ingrediënten die volgens haar onontbeerlijk zijn, zoals tomaat, boullion die de blubberbrij nog enigszins qua smaak draaglijk moeten maken. Ik weet genoeg, we eten brood bij het ontbijt. 

Fruitkar aan de camperdeur

Als 's morgens de dag nog met de nodige wolken begint, is later op de dag de lucht strakblauw en laat de zon zich gelden. Het kwik tikt met gemak wederom de 20°C aan en het blijft droog. Wel bespreken we onderling hoe we onze reis gaan vervolgen en na studie van de weer-apps is de kogel door de kerk. Morgen gaan we naar Rabat waar we vlak bij het centrum gaan overnachten. Er is daar meer dan genoeg te zien en de komende twee dagen blijft het daar grotendeels droog, mooi. 

Donderdag 6 maart - Mohammedia - Rabat - Mohammedia

Mohammedia - Rabat - Mohammedia        128 kilometer      🌤️ 20°C        Terug op Camping Ocean Bleu

In dubio, dilemma, op twee benen hinken, het zijn veel gebezigde termen de afgelopen dagen, die allemaal hebben te maken met het weer. Waar doe je het beste aan, waar ga je naar toe gezien de zeer natte weersomstandigheden die in het verschiet liggen de komend dagen, wat is het plan? Deze morgen hakken we een klein knoopje door, we gaan met de camper naar Rabat en komen aan het eind van de dag weer terug in Mohammedia, hier hebben we in ieder geval elektriciteit. Om elf uur gaan we onderweg en we nemen de kustroute, die ons in ruim anderhalf uur op een P moeten brengen aan de rivier Bouregreg nabij de oude Kasbah des Oudayas. De weg is uitstekend, wel met talloze rotondes en drempels. Langs de route wordt het ene project na het andere uit de grond gestampt, veelal mondaine resorts, businesscentra, appartementen en moderne vrijstaande villa's. 

Het gebied maakt een zeer verzorgde indruk. Naarmate we Rabat naderen nemen de politiecontroles toe. Niet verwonderlijk want zo'n 25 kilometer voor de stad ligt één van de koninklijke paleizen, een groot complex aan zee. Het wordt zwaar bewaakt door politie en militairen. De weg ondergaat vanaf dit punt een nog grotere makeover. Palmbomen en gekroonde lantaarnpalen staan om de paar meter in gladgeschoren grasstroken langs de weg, het groene gladde gras zet zich na het trottoir verder in de vorm van mooie veldjes. Perken voor huizen zijn tot in de puntjes onderhouden. Bouwplaatsen worden met fraaie doeken afgeschermd en er is geen enkel reclamebord te bekennen. Bovendien is er geen spatje rommel op of naast de weg te vinden. 

Onderhoudsploegen maken continue schoon, maaien het gras en verzorgen het groen. Het is een echt koninklijke route die waarschijnlijk doorloopt tot het werkpaleis in Rabat. Ook het verzorgde uiterlijk van de bebouwing en opzet van de stad is on-Marrokkaans. Avenues zijn breed, royaal opgezet en de gebouwen modern en strak. Het doet eerder aan als een mondaine Europese stad. Een foutje van de navigatie geeft ons ook een beeld hoe andere stadsdelen eruit zien. Avenues blijven breed, met soms tunneltracés om het verkeer in goede banen te begeleiden. De drukte valt mee, het is zeker geen chaos met verkeersinfarcten zoals in Casablanca.

Aan de overkant van de rivier ligt Salé, de oude piratenstadstaat en dat lonkt. We stappen in een bootje wat ons voor 10MAD pp naar de overkant roeit. 

Kasbah van Oudaïa

Een wandelingetje van 25 minuten brengt ons bij de medina.

De combinatie van traditioneel keramiek, Zeliges, kleibanden met inscripties, gesneden stenen panelen en gestoken cederhout, alles met de kenmerkende geometrische patronen zijn wonderschoon. Het kunstwerk is klein maar fijn, een pareltje en echte aanrader!

We meanderen verder door de rustige straatjes via een andere route terug naar het centrale plein. Toeristen zijn er niet of nauwelijks in de medina met zijn kleine werkplaatsjes en miniwinkeltjes. Het heeft een onaangetaste authentieke uitstraling. Bovendien zijn mensen vriendelijk, ons 'Salaam' wordt glimlachend beantwoord. Bij het centrale plein nemen we een grandtaxi die ons terugbrengt naar de P waar de camper staat. Op de terugweg naar Mohammedia zien we een nu met campers volstaande P bij het Fotografiemuseum pal aan zee en dat lijkt ons een mooie plek om morgen terug te keren en daar te overnachten.

Onderweg valt op dat het aantal politiemensen meer dan kwadratisch is toegenomen. Afhankelijk van de hoeveelheid afslagen op de rotonde staan er net zoveel agenten. Al met al tot aan het paleis 25 km verderop zijn het zeker 150 man 👮. Terug op de camping hernemen we onze vastgehouden plekje. Vanavond liggen we rapido in ons mandje, we zijn best wel moe.

Vrijdag 7 maart -  Rabat 

Mohammedia - Rabat     60 km      ☀️/🌤️19°C

De eerste indrukken van Rabat gisteren waren uitstekend. Dus rijden we deze ochtend opnieuw via de kustroute naar de stad om daar nog een paar dagen rond te brengen. Het weer is vooralsnog zonnig en droog en dit gaat de hele dag zo blijven 👍. Politiecontroles zijn vrijwel verdwenen en ook is er veel minder verkeer. 

P N34.02577 W6.850103 gratis geen voorzieningen    P4N # 482040 altitude 15m

Op de P aan zee pal naast het fotografiemuseum vinden we een uitstekende plek om te overnachten. 

We nemen een petit taxi die ons voor 12MAD naar Zaga, Tour Hassan brengt aan de andere kant van de stad.  Op deze hooggelegen immens grote vlakte had de 12e eeuwse droom van sultan Yacoub-al-Mansour moeten verrijzen, 's werelds grootste religieuze centrum, een moskee van 183x139 meter. Het mocht niet zo zijn, bij zijn dood in 1199 werd de bouw gestaakt. Na plunderingen en de grote aardbeving van 1755, dezelfde die Lissabon trof, resteren nu nog alleen wat afgeknotte zuilen, een half voltooide minaret en een indrukwekkende onderbouw, waar een ondergrondse moskee is gevestigd.

Vanaf een omloop in het prachtige interieur kijk je van bovenaf op de beneden opgestelde tombes. 

We verlaten de plek en nemen een taxi nu richting de Kasbah van Oudaïa. 

Hier liggen de oudste Arabische gebouwen, opgetrokken in de 12e eeuw door sultan Yacoub-al-Mansour en zijn gelegen binnen een ommuring en op een plek die al in de Romeinse tijd bewoond was. De naamgevers zijn de Ouidaïa, ooit een beruchte roversclan die hier neerstreken in de 19e eeuw die aangesteld waren door de sultan om andere roversstammen in het gareel te houden.

We lopen door de mooie straatjes met zijn traditionele witte huizen en vele artisinalshopjes en komen terecht op het panoramaterras. Dit biedt fraai uitzicht op de monding van de Bouregreg en het aan de overkant gelegen Salé.

Een andere toegangspoort in de muur biedt een kijkje op de fraaie Andalusische tuin, waar de idyllische rust wordt versterkt door het prachtige gezang van vogels.

Op een terrasje aan de overkant van de Kasbah, aan de rand van de medina komen we even bij met een nos-nos. 

Daarna sjokken we de Mellah in, het oude joodse kwartier van de medina die nu vooral met toeristenshopjes is gevuld. Hier en daar kopen we wat en zetten ons wederom neer voor een jus d'orange, btw zeer betaalbaar, slechts 10MAD voor een groot glas. Heerlijk om zo onderuit het straatleven gade te slaan. We spazieren verder door de souk, die er overigens verrassend mooi uitziet, een royale opzet en weinig rotzooi.

Uiteindelijk verlaten we de medina, nemen een taxi die ons terugbrengt naar de camper. De avondmaaltijd bestaat uit onze eigen versie van kip met ingemaakte citroen. Een bakblik gevuld met allerlei ingrediënten verdwijnt de oven in en na drie kwartier is het smullen geblazen, eigenlijk kunnen weinig restaurants hier tegenop 🤭. Het toetje, roomjoghurt met verse aarbeien, maakt het nog meer af. Morgen kunnen we weer of geen weer genoeg kanten op in Rabat, er is nog zoveel te doen en zien. Wat een leuke stad.

Zaterdag 8 maart -  Rabat

Rabat    🌬️ 🌧️ 21°C

Vallei van de zoektocht - Word de hemel

Deviens le ciel, Word de hemel. Nee, we hebben het hier niet over het onstuimige weer van vandaag. Het handelt om de titel van de expositie van Reza Deghati in het Nationaal Fotografiemuseum. De van oorsprong Iranese fotojournalist en humanist combineert hier fotografie met poëzie (van dichters en schrijvers als Rûmî, Hafez, Ibn Battuta en Saint-Exupéry), het vormt zijn Vallei der Zoektochten. Het geeft toegang tot iets dat groter is dan jezelf zoals radicaal samengevat door de grote 13e eeuwse Perzische dichter Rûmî in zijn uitnodiging 'Word de hemel'. Beproevingen overwinnen, individueel of collectief,  proberen het onuitsprekelijke een naam te geven, 'de waarheid' zoeken, waarvan we weten dat die variëert van tijdperk tot tijdperk, van de ene spirualiteit tot de andere, van de ene omstandigheid tot de andere. De ontvankelijkheid van ziel, geest en lichaam vormen overal de gemeenschappelijke basis van de mensheid. Gisteren en morgen en hier,  zoals overal. Zo omschrijft Reza zijn onvermoeibare zoektocht. 

Toegang verkrijgen we door het luttele bedrag van 20MAD te doneren (mannen betalen, vrouwen gratis). We wandelen het voormalige 19e eeuwse fort Rottumbourg in, het eerste betonnen gebouw van Marokko waar het museum is gevestigd, pal naast onze parkeerplaats. In de gangen en voormalige opslagruimtes hangen de foto's met bijbehorende titels en poezie, thematisch ingedeeld in zogenaamde valleien. Er is een vallei van de zoektocht, een vallei van de mensheid, een vallei van de liefde, een vallei van de kennis, een vallei van de schoonheid en een vallei van het niets. In de gangen vinden we ook spreuken van dichters en schrijvers. Het geheel vormt een fascinerende collage, foto's en teksten waar we genietend langslopen. 

Weer buiten houden we een petit taxi aan die ons voor 7MAD naar de medina brengt. Het is daar een drukte van belang, veel mensen die inkopen doen voor de iftar van vanavond. 

We slenteren door de markthal waar slagers, patisseries, groentehandelaartjes, zuivelshopjes en viskramen goede zaken doen. De bloemenverkoper is succesvol, zijn rozenboeketjes vinden gretig aftrek. Bij een restaurantje op een hoek, waar snacks door publiek wordt ingeslagen, nemen we een pastilla en een shoarmabroodje, heerlijk. 

We struinen verder door de medina, richting Poppenmuseum. Het is gevestigd in een mooie riad in een steegje. Het is de privécollectie van een Française die met een Marokkaan is getrouwd. De 2500 in vitrines uitgestalde klederdrachtpoppetjes zijn afkomstig uit meer dan 100 landen. Marjos vindt het geweldig.  

Weer buiten wandelen we naar de uitgang van de souk en pakken een taxi terug naar de camper. We arriveren precies op tijd, buiten gaat het al weer spetteren. Vandaag spaghetti met ossenhaas op het menu en dat gaat er goed in. De beentjes kunnen daarna weer omhoog. Zo zingen we het slechte weer goed uit, Rabat is een leuke stad. De 14e eeuwse Marokkaanse ontdekkingsreiziger Ibn Battuta schreef het al in zijn nagelaten reisverslag 'Voyager vous laisse d'abord sans voix, avant de vous transformer en conteur'. Oftewel "Reizen het maakt je eerst sprakeloos en dan verandert het je in een verhalenverteller".