Deel 2 mei/juni 2025

Klik op de afbeelding om het routeoverzicht  uit te klappen

Donderdag 22 mei - Ketrzyn

Frombork - Ketrzyn    287 kilometer    🌦️ 16°C

We zoeven kalmpjes over de kleine binnenwegen van Warmië. Gekadreerd met weerszijden prachtige oude lindebomen die met hun volle kronen en bladerdekken vaak tunnels vormen over de weg, slingeren we ons voort. Soms als die bomen verdwijnen, ontvouwt zich voor ons het rustige mooie eeuwenoude argrarische landschap, altijd vloeiend en een streling voor het oog. Oude dorpjes met vaak veel te grote kerken, religie speelt immers een zeer grote rol in het katholieke Polen, worden daarbij gepasseerd. 

Het weinige verkeer doorbreekt de rust niet. Sporadisch passeren we een heus stadje waaraan een lange historie is af te lezen en waar een kasteel, kerk of oud raadhuis de aandacht opeist.In plaats van Ketrzyn rechtstreeks aan te rijden hebben we vanmorgen besloten een tweetal routes uit de WoMo te volgen die zich met de nodige slingers op de kaart, zeg maar wat omwegen, de route ruim tweemaal zo lang maakt.

Na gelukkig slechts een paar door de Navi geforceerde kilometers over de snelweg lunchen we langs de binnenroute in het rustieke mooi aangeklede restaurant Austeria. Marjos kiest voor de Babka Zemniaczana, aardappelcake met paddestoelensaus en ik voor Pierogi Swarkami, dumplings gevuld met aardappelen, kwark en bestrooid met gebakken ui en bacon. 

We klinken met de twee glazen witte wijn op onze 45-jarige huwelijksdag en genieten van de mooie smaken van de gerechten.

We maken nog een korte stop in Reszel, een mooi oud plaatsje met een grote Zamek (burcht) en kerk met een mooi aanzicht. Na onderweg nog de gevel van de basilica minor van Swieta Lipka te hebben bewonderd en de passage van het stadje Ketrzyn arriveren we op de plaats van bestemming. 

We rijden de CP op van het terrein van de Wolfsschanze, het beruchte hoofdkwartier van Hitler tijdens de operatie Barbarossa in Rusland en waar een (helaas) mislukte aanslag op zijn leven plaatsvond. Morgen bezoeken we de site, nu zakken we toch wel moe van zoveel kilometers onderuit.

Vrijdag 23 mei - Pobondzie

Ketrzyn - Pobondzie   140 km    🌤️ 16°C

Oorlog, verschrikking, mensonterend geweld, de vloek van de mensheid. Oekraine, Gaza, Soedan, tragedies waarvan dagelijkse beelden ons doen inkrimpen en murw beuken. Machtsuitbreiding, repressie door megalomane dictators en potentaten. Onvoorstelbaar leed, zelfs genocide zijn het gevolg. Wolfsschanze, het belangrijkste hoofdkwartier van Hitler waar hij drie en een half jaar in WO II rondbracht roept onmiddellijk associaties op met geweld en megalomanie. De grootte van het kernterrein, 360 hectare, maar ook de verbijsterende monstrueuze afmetingen van de scheefhangende verwoeste bunkercomplexen met muren van wel 10 meter dik (Hitlerbunker), overtreft iedere normaliteit. 

Van hieruit werd niet alleen bevel gevoerd over alle legereenheden te velde, maar ook kregen duistere kwesties als de Endlösung van Joden en andere minderheden, de verderfelijke inzet van Einsatzgruppen en vernietiging van steden als Warschau vorm.

Als we over het terrein van de Wolfsschanze lopen, schieten al deze aspecten door mijn hoofd en zelfs nu na 80 jaar maakt deze onheilspellende plek je stil. Het goed in het bos verborgen en gecamoufleerde complex is tijdens de oorlog nooit ontdekt door de geallieerden en werd bij de terugtocht van het Duitse leger door henzelf verwoest.

We laten het bos met zijn donkere dreigende objecten achter ons en ontworstelen ons van beklemmende mijmeringen. Het mooie zacht glooiende Mazurische landschap straalt een rustige vredigheid uit. Over kleine weggetjes immer geflankeerd door de soms eeuwenoude lindebomen zoeven we kalmpjes voort. Langs blauwe meertjes omringd met mooi wuivend riet . We passeren kleine dorpjes en oude boerenhuisjes met kenmerkende houten voorportaaljes, maar soms ook grote modern opgezette huizen. We buigen noordwaarts af en rijden eenmaal pal onder de Russische grens van Oblast Kaliningrad naar het oosten. Niets in het landschap verraadt enig spanningsveld.

Totdat we bij het drielandenpunt van Polen, Litouwen en Rusland arriveren en lopend bij de markatiezuil daarvan een kijkje nemen. Ruim voor de hekken van Rusland hebben Polen en Litouwen een hoog en gloednieuw hek gezet. Het is gewapend met meerdere harmonica's van vlijmscherp scheermes-serpentine en wordt gemonitord door op afstand bedienbare camera's op palen. In het aldus ontstane niemandsland wappert een Russische vlag, niet ver van een groot bord met de kille meertalige waarschuwing 'Stop, dit is de grens van de Russische federatie, streng verboden toegang'. Het nieuwe blinkende hekwerk loopt zo ver als het oog reikt, een intimiderend litteken door het verlaten landschap. De opzet roept een voelbare spanning op, het maakt Marjos zelfs nerveus.

Zestien kilometer verderop draaien we een mooie gratis CP op met alle faciliteiten en gelegen op een glooiing met onderaan een meertje. Op een prima grintlaag parkeren we onze Hymer naast de enig ander aanwezige, een campervan uit Litouwen. Aan een picnicktafel genieten we van een drankje in het late middagzonnetje. De rust wordt alleen onderbroken door verre echo's van dierengeluiden. 

CP Rutka Tartak N54.312543 E22.957123 gratis met voorz.   P4N # 256119  C:100401 altitude 158m

Het laatste podium van de dag is voor de zon die met vlammende kleuren afscheid neemt . Een inferno tussen bomen.

Zaterdag 24 mei - Vilnius

Pobondzie (PL) - Grutas (Lt) - Vilnius (Lt) 247 kilometer     🌦️ 14°C

Als het nieuwe licht voorzichtig haar intrede doet, luiden steeds meer vogels met elk hun eigen zanglijnen de nieuwe dag in. Na het ontbijt en vlak voor ons vertrek posteert een nieuwkomer, een Poolse camper zich naast ons. Leeftijdsgenoot  Pawel vertelt ons dat hij alleen is, zijn vrouw is cultuur snuiven met vriendinnen in Gdansk. Het amicale gesprek voert ons naar de bewogen geschiedenis van Polen, de huidige geopolitieke situatie en de penibele roerige tijden waarin we met figuren als Poetin en Trump zijn beland. Wij zijn het snel eens, vrijheid, vrede en democratie moeten boven alles prevaleren. We nemen afscheid van deze hartelijke man en gaan en route, vandaag naar Litouwen.

Na een uurtje passeren we de grens. Wat onmiddellijk opvalt is de ruimte en leegte; vrijwel geen huis te bekennen. De enkelbaanswegen zijn ruim opgezet, voeren vrijwel continue door bosrijk gebied en verkeer is er niet of nauwelijks. Pawel had ons al gewezen op de strenge handhaving van de maximumsnelheid van 90 km/u die met camera's en trajectcontrole wordt gemonitord, dus de cruisecontrol neemt het tempo over.

Litouwen bevrijdde zich in 1990 na de val van de Sovjetunie eindelijk van het Russische juk. Men kon zich weer in alle vrijheid uiten zonder de angst te worden opgepakt en in een goelag te eindigen in Siberië. Beelden in steden en dorpen die het socialisme verheerlijkten, ja zelfs met hun soms hypnotiserende blik mensen dwongen dit systeem te volgen, werden massaal van hun sokkel getrokken en gerukt.

Een slimme ex-worstelaar, Viliumas Malinauskas, wiens vader een Siberisch werkkamp had overleefd, zag brood in deze gevallen helden en heeft een park in Grutas opgezet waarin deze beelden zijn opgesteld. Het park gelegen op zijn landgoed met villa en een klein dierenpark is al door miljoenen mensen bezocht. Een lange wand met krantenrecensies leidt naar de toegang, waar we voor €15,- pp ! afrekenen. Op de bospaadjes zijn weerszijden beelden en bustes opgesteld. Op een A-4tje wordt kort omschreven waar we naar kijken en waar het stond.

Het formaat van de beelden is groot, soms indrukwekkend mooi, anderen sjofeltjes en zelfs potsierlijk. Hoofden zijn altijd geheven met ernstige blik, met de kin vooruit of trots in de keel gedrukt. Dan zijn er nog de plaatselijk kleinere nu gevallen helden, die zonder aanziens des persoons een plekje hebben gekregen in het park. De beelden worden bijgestaan door andere socialistische parafernalia, een bilbliotheek en museum in datsja's, zelfs wachttorens uit de goelag ontbreken niet. Af en toe klinken uit krakende luidsprekers socialistische strijdliederen, veelal begeleid door zingende vogeltjes. De propangandistische boodschap is duidelijk, samen voorwaarts, leve de internationale solidariteit.

P N54.687 E25.2943 €18,90 p/d geen voorz. P4N # 52090 CC:27792 altitude 94m

Tijdens het avondeten passeert voor onze camper langs een vrouw die een onmiskenbare gelijkenis vertoont met Marita van de campergroep Avondrood. We zijn op de hoogte dat haar zus en echtgenoot ook in deze contreien aan het camperen zijn, we volgen elkaar sindskort op Polarsteps. Na de maaltijd nemen we poolshoogte bij de enig andere
Nederlands gekentekende camper, een Carthago. Het blijken inderdaad Thea en Ben te zijn, de zus en zwager van Avondroders Marita en Henk. We worden bij hen uitgenodigd en onder het genot van een wijntje wisselen we onze ervaringen uit, fijne gesprekken. Gezelligheid kent geen tijd, voordat we het weten is het middernacht. Zij gaan morgen verder, wij bezoeken Vilnius.

Zondag 25 mei - Vilnius

Vilnius    ☁️16°C

Ondanks de dreunende housebeat die door de nacht daverde, prima geslapen. Wat later op de ochtend is het tijd om een kijkje te gaan nemen in het oude centrum. We voegen ons gedwee in de Litouwse menigte die blijkbaar zelfde plannen heeft. 

Het kasteel met de Gediminastoren hoog boven op de heuvel bereiken we met een moderne kabellift die met katrollen de hoge helling oprijdt voor € 3,- retour; de vele trappen zijn voor Marjos geen optie. Vanuit het plateau hebben we rondom een fantastische view over Vilnius. We zien aan de overzijde van de rivier Neris de hoge moderne gebouwen van het nieuwe centrum liggen. De andere zijde biedt zicht over het oude centrum. Een bezoek daar moet eenmaal weer beneden wachten.

Eerst lopen we het Nationaal museum voor toegepaste kunst en design in wat in een oud arsenaalgebouw is gevestigd. Op zondag gratis te bezoeken, evenals zoveel andere musea. Er draaien momenteel een tweetal exposities. 

Op de begane grond krijgt de veelzijdige Litouwse kunstenaar Stasys Usinskas podium, die met zijn schilderijen, etsen, marionetpoppen en glas-in-lood-ramen internationaal faam verwierf in de 20e eeuw. .Opmerkelijk hoe met name de schilderstijl afwijkt met wat in die jaren internationaal de gangbare stijlen waren, zeer interessant. Op de bovenverdieping is een expositie van hedendaagse Litouwse kunstenaars van moderne sieraden, prachtig.

Aan de rand van de stad gebruiken we een lunch, rijst, salade en mixed gegrild vlees met een biertje. Opzij ligt het hertogelijk paleis, niet open en pas in de 21e eeuw herbouwd. Daarnaast de "13e" eeuwse kathedraal, eigenlijk ook pas in de 20e eeuw vernieuwd. Het is af te lezen aan het enigszins sobere interieur, alhoewel de stijl wel eigenzinnig is. Ooit had de kerk prachtige bronzen deuren maar die zijn allang geleden verdwenen.  Nu moeten wehet doen met een afbeelding van soortgelijke deuren. Wel staat er op het immense plein de originele (losse) kerktoren uit de 13e eeuw.

Litouwen is overwegend katholiek, toch staan er ook nog wat (Russsisch) orthodoxe kerken tussen. Waar rond 1900 40% van de inwoners Joods was, 30% Pools, 20% Russisch, 4% Wit-Russisch, 2% Litouws!, en 2% anders, is dat beeld na de tweede wereldoorlog totaal gewijzigd. In 2011 waren de Joden verdwenen (holocaust), was 63% Litouws, 16% Pools, 12% Russisch en 9% overig. De aanwezigheid van Russen in de Baltische republieken krijgt de laatste tijd veel aandacht. In Estland is verleden week een wet aangenomen die de Russische minderheid het stemrecht heeft ontnomen. We zien het grote vormalige stadhuis liggen op een druk met horeca bezet plein.

Rechtsomkeert en heuveltje-af, het glooit kalmpjes neerwaarts 🙂, zetten we ons bijna vooraan op de Pilies, neer op het terras van een restaurant die Litouwse gerechten serveert. We delen zalige koude bietensoep en een gerecht met aardappelpannekoekjes, zalm, zure room, dille en paddestoelen, heerlijk 😋. 

Terug in de camper is de puf op en zakken we onderuit. Wel bekijken we de samenvatting van de F1 van Monaco, waar zoals verwacht vrijwel de hele toptien eindigde zoals men de race startte. Morgen weer on the road.

Maandag 26 mei - Kryziu Kalnas

Vilnius - Kryziu Kalnas      270 kilometer      🌤️21°C

Eenentwintig euro bedraagt de schade aan de kassa van de parkeerplaats, een koopje voor twee nachten. Vandaag gaan we onderweg naar een bijzondere plek, Kryziu Kalanas, de heuvel met meer dan honderdduizend kruisen. Het is druk op de maandagochtend in Vilnius. Mensen hebben haast en auto's gedragen zich wat minder relaxed. Een twingtal minuten later, buiten de agglomeratie wordt het wat rustiger.

We maken een omroute via het plaatsje Trakai, wat prachtig aan een meer is gelegen en een historisch kasteel aan de waterkant heeft. Ofschoon 's maandags gesloten missen we niets, het kale interieur is weinig verheffend zag ik op plaatjes. We meanderen over kleine weggetjes door bossen en heuvelachtig landbouwterrein. Dan dirigeert de Navi ons de snelweg op en dat laten we gedwee toe. Halverwege lunchen we op een parkeerplaats en doen we inkopen bij de Maxima, tis weer eens wat anders. Prijzen conform Nederland by the way.

Zeven kilometer na Siauliai zetten we de camper neer op een vlak parkeerterein van de Heuvel van Kruisen, die een paar honderd meter verder ligt. Net als de andere toeristen vergapen we ons aan het indrukwekkende tafereel. Al tweehonderd jaar is de plek waar ooit het heuvelfort Jurgaiciai stond een bedevaartsoord voor Litouwse katholieken en plaatsten ze hier kruisen. In de loop van de tijd kwamen daar ook wat beelden van de maagd Maria bij en rozenkransen. Tijdens de Sovjetbezetting stroomden mensen massaal naar de heuvel om een eerbetoon (kruis) achter te laten, waarmee ze trouw toonden aan hun nationale identiteit, religie, cultuur en erfgoed.

Het Sovjetregime blies tot drie keer toe de heuvel omver om het vreedzame verzet te breken. In de nachten daarop werden de eerste kruisen al weer geplaatst, waardoor uiteindelijk steeds opnieuw een grote verzameling kruisen ontstond. Nu is de heuvel een krachtig symbool voor hoop, geloof en vrijheid. Tienduizenden kruisen met elk hun eigen verhaal creëren een ontroerende mystieke sfeer en laten je de geschiedenis van menselijke veerkracht voelen. Net als tientallen andere toeristen lopen we stil over deze unieke plek. 

Dinsdag 27 mei - Riga

Kryziu Kalnas (LT) - Riga (LV)     128 kilometer    🌤️ 21°C

Latvija, het huidige Letland, het vroegere hertogdom Koerland, het nog vroegere Lijfland kent een bewogen geschiedenis. Van de oorspronkelijke bevolking de Lijven zijn er nog maar slechts 200, hun taal is inmiddels verdwenen. Wat wel resteert is Riga, de grootste Hanzestad van dit verbond in het noorden. Haar historische kern is nauwelijks aangetast door de vele conflicten die altijd in deze regio hebben gewoed. 

Even voor tienen rijden we Letland in. De verschillen met Litouwen zijn best zichtbaar. Waar huizen en tuinen, infrastructuur en landschap in het laatste land er picobello verzorgd uitzien, ziet hier er alles wat minder 'Zwitsers' uit, alhoewel er geen sprake is van enige rommel of afval op straten en wegen. En als aan het autopark de welstand is af te lezen, dan heeft men het hier wat minder breed.

Na de lunch volgen we zijn tip op en bestellen een rit met de Bolt-app. In notime zitten we in een auto die ons naar het oude centrum vervoerd. We duiken de Vecriga, oude stad in en worden heel blij wat daar te zien is. Prachtige panden met stijlen uit vele eeuwen bepalen het straatbeeld.

Al slenterend tussen al dat moois doemt daar de oude 15e eeuwse Lutherse Johanneskerk op. Een kijkje binnen tegen een kleine donatievergoeding geeft indruk van hoe kerken hier zijn ingericht. Met name het gotische plafond heeft een uniek reliëf. Voor de grotere buurkerk St. Petrus vraagt men ondanks een lopende verbouwing €9,- pp entree en dat vinden we net iets te gortig.

Bij een bakkertje annex koffiebar drinken we een lekkere koffie en delen we een bosbessengebakje.

Niet ver van het Domplein staan de Drie Broers, drie huizen elk gebouwd in elkaar opvolgende eeuwen die perfect qua bouwstijl op elkaar aansluiten. Het oudste, de oudere broer, is gebouwd in 1490 en is een van de weinig overgebleven woonhuizen uit die periode. Dit kwartier is niet ver van de stadsmuur en bij een oude stadspoort, waar Tsaar Peter de Grote de stad binnenviel, staan de kanonnen rechtop in de grond geplaatst ten teken dat ze nu zwegen. Vlak voor het Livu Laukums een mooie groene oase staat het huis van de katten (bovenop het dak geplaatst). Ooit gebouwd door een handelaar die in conflict was met de Grote Gilde en waar later tijdens de Sovjetperiode wederom de katten eerst beledigend hun achterwerk toonden. Op het plein staat eerst het voorname huis van de Kleine Gilde, maar dat valt in het niet van het pompeuze Grote Gilde gebouw, waar momenteel het Nationaal Philharmonisch is gevestigd. 

In een zijstraat botsen we op een interessant onderdeel van een expositie van de Riga Foto Biennale Next 2025. De titel van de tentoonstelling van prijswinnende Letse kunstenares Roberta Atraste luidt 'De bureaucraat die in het geheim gedichten leest'.

Het handelt over de evolutie en onvermijdelijkheid van bureaucratie in het hedendaagse leven. De getoonde werken wijzen ons erop dat menselijkheid niet schuilt in het strikt volgen van regels, maar eerder in de bereidheid ze te overtreden. De smalle balans tussen regels en menselijkheid is broos maar cruciaal.
Een film en diverse video's begeleiden bezoekers door de kern van dit vraagstuk en de boodschap die de geëxposeerde kunst wil uitdragen. 

Erg interessant. Als we na een kwartiertje bij de Riga markthallen aankomen, blijkt de in oude Zeppelinhangars gevestigde markt zijn deuren al te hebben gesloten en schuift een bezoek dus door naar het programma van morgen. Terug op de CP genieten we met een koud drankje 🍹 buiten in het zonnetje van het weidse uitzicht over de Daugava en Riga. Die relaxstand zetten we 's avonds voort 😄.

Woensdag 27 mei - Riga

Riga    🌤️ 23°C

De Bolt-app werkt voortreffelijk. Binnen een paar minuten worden we aan het eind van de ochtend opgepikt door een felgroene Tesla. Bestuurder Mãrtińs kletst honderduit en brengt ons naar Albert Iela in de Art Nouveau wijk, de straat met de meest extravagante voorbeelden van deze bouwstijl. 

De wijk telt art-nouveaugebouwen, zelfs de meeste in heel Europa. Grootse panden zijn weldadig gedecoreerd met allerlei ornamenten en hebben een voornaam en deftig voorkomen. Zo is daar bijvoorbeeld het Eisensteinhuis met haar overvloedige versieringen. Het heeft slechts een richtlijn  'De natuur heeft een afkeer van leegte', want elke vierkante meter van de gevel is bezet. 

Toeristen net als wij lopen hier verbaasd rond en komen ogen te kort om al het moois op te nemen. Duidelijk waarneembaar is dat deze wijk nu the place to be is, de gebouwen worden nu bezet door ambassades en mondaine kantoren met dure automerken voor de deuren.

Na een goed uur laten we ons vervoeren naar de grote markthallen. Zoals gisteren al vermeld zijn deze gevestigd in een zestal oude zeppelinhangars gebouwd in de dertiger jaren van de vorige eeuw.

Elk van deze hallen heeft zijn eigen thema, vis, vlees, groenten, kleding, levensmiddelen en streetfood. Bij de laatste, in een van die eettentjes 'Zuppa Good - In soup we trust' bestellen we een soep. Die wordt in eetbare bekers geserveerd, Marjos de Borjscht en ik de Chiliconcarne, beiden heerlijk.

Twee hallen verderop zijn alle mooie viswaren uitgestald en in het hoekje verkopen ze mooie vishapjes, een beetje zoals de pintxos van Noordspanje. De vis op de broodjes is werkelijk verrukkelijk, het smelt in de mond, zalig. De kruimeltjes spoelen we met een biertje weg.

Weer buiten, wederom Bolt-vervoer genomen, nu naar Stūra Māja, het voormalig KGB hoofdkwartier. Nu is het 'Hoekhuis' zoals het in de volksmond werd genoemd een museeum. We hebben gisteren op internet de Engelse tour geboekt ad €15,- pp die toegang geeft tot veel meer ruimten. Alvars, onze humorvolle maar zeer onderhoudende gids, vertelt op boeiende wijze wat er zich hier allemaal heeft afgespeeld in de jaren 1940-1990. 

Buiten schijnt het zonnetje nog volop als we ons in filetijd laten terug vervoeren naar de CP. Met een glaasje wijn bespreken we de plannen voor de komende dagen.