Deel 5 mei/juni 2025

Donderdag 12 juni -Gdańsk

Gdańsk ⛅️ 18°C

Zware geluiden van machines fungeren deze ochtend als duidelijke wekkersignalen. Als ik uit het raam kijk zie ik een dieplader waarop een stuk gevormd staal wordt gehesen door een kraan. Staal bedoeld voor een klein schip, mogelijk een jacht. Dat klopt ook wel, want vervallen of niet, in sommige gedeelten van de oude havengebouwen worden hypermoderne pleziervaartuigen gebouwd. De veel grotere scheepswerf, Gdańska Stocznią voor zeeschepen, ligt op het werfeiland hier direct tegenover. 

Voordat we de Główne Stari, het oude fraai gerestaureerde stadsdeel van Gdańsk, gaan bezoeken, slenteren we eerst langs en door de gehavende scheepshallen met hun scheefhangende deuren, kapotte ramen en verroeste kraanconstructies en geveltrappen. Het onmiskenbare industriële karakter vormt een mooi decor om wat plaatjes te schieten.

Tijd om de oude gerestaureerde stad op te zoeken. Even een stukje geschiedenis. Gesticht door de Duitse Orde in de 13e eeuw werd Danzig één van de allerbelangrijkste Hanzesteden, die de stad grote welvaart en rijkdom bracht. Naast Duitsers en Polen vestigen zich vele buitenlandse kooplieden hier, waaronder Hollanders, Vlamingen, Schotten, Zweden en Denen. Prachtige panden verrezen in de 'voornaamste' stad, de Główne Stari. De één nog fraaier dan de ander. De stad wisselde nogal eens van nationale signatuur, dan was het Duits, dan weer Pools. Wel met behoud van een eigen autonome wetgeving en vergaande handelsrechten. Danzig of Gdańsk was een zogenaamde vrijstad.

Na een korte wandeling betreden we via de oude Haagpoort de kade langs de Motława, de oude stadshaven. De Black Pearl, een nagebouwde 17e eeuwse piratenschip meert zojuist aan. Aan de overzijde van het water liggen hoofdzakelijk moderne hoge panden, met daaronder talloze restaurants. Overigens leren we later dat de vormen van deze gebouwen strikt zijn bepaald, omdat ze gelijkenis moeten tonen met de vroegere graanschuren. We passeren een 14e eeuws kraangebouw, die met een tweetal loopraderen 4 ton goederen 11 meter hoog kon tillen. Voor die tijd een unieke en immense prestatie. Ter hoogte van de Heilige Geestpoort steken we via een ultramoderne draaibrug het water over naar het eiland Wyspą Spichrzow om beter zicht te krijgen op de oude gevelpartijen die nu aan de overkant liggen, fraai!

De maag knort en in het mooie restaurant Chleb i Wino genieten we van een lekkere lunch. Marjos een kipfilet met mozzarella, Marsala, gebakken aardappeltjes en aangeklede salade en ik van gebakken eendenvleugels met appel, aardappelpuree en bietenschijfjes met honing geglazuurd. Het smaakt net zo lekker als het klinkt. Een heerlijk wit en een rood wijntje completeren het etentje.

De Most Zielony, de Groenebrug brengt ons weer aan de overkant en via de Groenepoort maken we onze entree in het fraaiste stuk van de stad, de Długi Targ, ook wel de koninklijke weg genoemd. Enigszins verbijsterd kijken we rond, wat een prachtige gevels. 

Aan het eind van de straat doemt de Guldenpoort op. Deze prachtige poort werd begin 17e eeuw gebouwd en had meer een sierfunctie dan een praktisch defensieve. Haar naam is afgeleid van de vergulde allegorische beelden op de bovenlijst. Vrede, Vrijheid, Rijkdom, Roem aan de ene kant en Wijsheid, Vroomheid, Rechtvaardigheid en Eendracht aan de andere kant. Bij de direct erachter liggende 16e eeuwse wel defensieve Hogepoort zijn de stadsmuren verdwenen en niet herbouwd. Binnenin treffen we een foto aan van de totaal verwoeste stad in 1945. Men kan hiervan de toren beklimmen voor een mooi uitzicht over de daken van Główne Stari, wij lopen echter terug de stad in. 

Om de hoek ligt het Grote Arsenaal, een overdadig gedecoreerd 17e eeuws meesterwerk wat door een Vlaming werd ontworpen, het is nu weer een plaatje, wow. 

Even buiten de Voornaamste wijk ligt de voor Polen zo belangrijke Brigittakerk. Haar gotische vormen zijn herbouwd, maar haar interieur is vernieuwd. Zo staat daar een uniek groot barnstenen altaarstuk, waarin honderden kilo's van deze fossiele hars stukken zijn verwerkt. In de kerk zijn ook talloze verwijzingen naar zeer belangrjke gebeurtenissen. Zoals de vliegramp bij Smolensk in 2010 waarbij de hele Poolse top omkwam, maar ook de genocide door de Russen in 1940 bij Katyn van 40.000 Poolse officieren. De kerk kreeg vooral bekendheid als bolwerk van de vakbond Solidarność tijdens de stakingen van de jaren 80. De pastoor Henryk Jankowski, één van de vertrouwelingen van vakbondsleider Lech Wałęsa, werd doodgeslagen door de communistische politie in 1984. In de kerk zijn talloze verwijzingen naar de vakbond, zoals de originele houten kruizen die bij de staking waren opgesteld, maar ook naar de vermoorde pastoor. Onderin de kerk werd in 1984 een ossuarium ontdekt, waarin schedels van nonnen waren opgesteld. Van origine was de kerk namelijk een klooster gewijd aan de heilige Brigitta.

Marjos is inmiddels een beetje aan het eind van haar benenwagen-latijn, ver over de 10.000 stappen tot dusver, dus brengt een Über uitkomst en zet ons bij de camper af. 

Stuurman Boguś start de boot en vaart eerst door de grote zeehaven met links van ons de moderne werf Gdańska Stocznią en rechts de oude scheepshallen waar een hele vloot hypermoderne catamarans in afbouw ligt. Albert, de kundige gids praat ons steeds bij wat we zien en wat het achtergrondverhaal is, reuze interessant. Bovendien kunnen we zijn droge humor wel waarderen. Net voordat we keren zakt de zon achter de scheepskranen omlaag, fraai plaatje.

 Kalmpjes tuffen we via de rivier Motława de oude stad in. Het zet alles in een ander perspectief, vanaf het water gezien. De drukte in de stad net als vanmiddag blijft ongekend. Het is veruit de meest toeristische plek in Polen die we op deze trip hebben gezien. De boot vaart aan de achterkant van het eiland Wyspą Spichrzow. Van origine stonden hier in de Middeleeuwen de pakhuizen en graanschuren. Ook van dit gedeelte van de stad bleef geen spaan heel. De moderne gevelopbouw moest aan een aantal voorwaarden voldoen. De minimale restanten van muren of andere onderdelen van een gebouw moesten blijvend daarin worden opgenomen en het gebouw mocht niet afwijken in vormgeving van dat wat er oorspronkelijk stond. 

Bij een de zelfstandig functionerende getijdesluis maken we rechtomkeert. Boguś vertelt dat als de noorderwind toeneemt en het water opstuwt, de sluisdeuren vanzelf worden dichtgedrukt. Het blijft altijd afwachten wanneer dit gebeurd en hoe lang ze gesloten blijven. Boten wordt afgeraden hier in te varen omdat de motor al voldoende zou kunnen zijn op de deuren te sluiten. En of en wanneer ze dan weer open gaan blijft de vraag 😄. We varen terug en hebben nog eenmaal de gelegenheid de stad in het donker met de lichtjes te bewonderen. 

Het is inmiddels donker en de noorderwind op kop maakt het koud. We hebben onszelf vooraf goed ingepakt, maar zelfs met de verstrekte dekens over onze benen heen koelen we pijlsnel af. Terug in de camper warmen we met een slaapmutsje op. Het warme bed lonkt.

Vrijdag 13 juni - Jastarnia

Gdańsk - Jastarnia    98 kilometer      ⛅️ 19°C

Gdańsk is onlosmakelijk verbonden met Solidarność, de legendarische eerste vrije vakbond achter het IJzeren Gordijn. Solidariteit was de beweging die het lont in het kruitvat werd die het hele Warschaupact en de SovjetUnie uit elkaar deed spatten. Het gezicht was natuurlijk vakbondsleider Lech Wałęsa, wiens optreden telkenmale het nieuws op onze televisie kleurde. Een bezoek aan deze stad is dus niet compleet zonder het Europejskie Centrum Solidarność, het schitterende museum wat deze roerige periode blijvend memoreert, binnen te stappen. De roestige stalen buitenkant verbindt het moderne gebouw ogenblikkelijk met de toenmalige scheepswerven van de stad, de Lenin Stocznią Gdańska en waarvan nu nog slechts de oude vervallen hallen resteren waar we op eerste dag doorheen zijn gelopen. Het interieur van het museum met haar enorme open atrium is overweldigend, fantastisch.

We betalen de toegang ad 30 Złoty pp en wandelen de vaste tentoonstelling in die over verschillende etages is verspreid. In een zevental zalen wordt de aanloop en geschiedenis van Solidarność op een fraaie manier met beeld en voorwerpen duidelijk gemaakt. De plaatsgevoelige audiokoptelefoon vertelt feilloos waar we naar kijken en hoe alles moet worden geïnterpreteerd.

Een korte schets. De leefomstandigheden, waaronder aanvoer van voedsel en werkcondities waren vanaf de oorlogsjaren slecht. De SovjetUnie regeerde met harde hand via een Poolse marionettenregering. Na verschillende vreedzame demonstraties in de zestiger en zeventiger jaren, die bloedig werden neergeslagen, werd in 1980 het werk neergelegd op de Lenin scheepwerven van Gdańsk. Stakers blokkeerden het terrein. De gezaghebbers sloten de omgeving af, knipte telefoon door en lieten geen voedsel toe. De duidelijke eisen van de stakers werden op grote houten borden geschreven en bij de hekken neergezet. Het nieuws verspreidde zich door het hele land en aan de oproep om overal het werk neer te leggen werd grootschalig gevolg gegeven.

De overheid bond uiteindelijk in en stemde toe dat een vakbond Solidarność werd opgericht, voorzitter werd Lech Wałęsa. Eind 1981 toen zich inmiddels 10 miljoen mensen bij de vakbond hadden aangesloten en de overheid vond (ook onder Sovjetdruk) dat de beweging teveel aan de machtsverhoudingen tornde, werd de Staat van Beleg afgekondigd. Kopstukken, maar ook journalisten en andere intelligentsia werden opgepakt en gevangen gezet, tientallen mensen kwamen op. Militairen en tanks bepaalden het straatbeeld.

Op grote houten borden werden de eisen gezet

De sinds 1978 Poolse paus Johannes Paulus II zette zich achter de schermen in om zijn thuisland Polen na 1979, voor een tweede maal te bezoeken. Bevreesd voor de invloed, (95% van de bevolking is katholiek) die de mateloos populaire kerkvorst had, duurde een tweede intocht tot 1983. Een van de vooraf gemaakte strikte afspraken liet hij vlak voor zijn landing vallen. Hij wilde een gesprek met Lech Wałęsa, zoniet dan zou het vliegtuig rechtsomkeert maken. Met een heel land wat al klaar stond om de paus te ontvangen, kon de regering niet anders dan toegaven. De ontmoeting met Wałęsa werd overal wereldnieuws ook in Polen. De toespraken van de paus met soms een miljoenenpubliek! waren duidelijk, inwoners moeten een rol hebben in hun eigen lotsbestemming, een onaantastbaar recht.

Het zaadje was geplant, de beweging werd ondergronds overal weer groots gedragen. In 1987 won Lech Wałęsą de Nobelprijs voor de Vrede voor het nietlatende vredige inzet voor betere mensenrechten. Een prijs die zijn vrouw en zoon in Oslo namens hem ontvingen omdat hij gevangen zat. Gevolg was dat onder de toenemende publieke druk politieke gevangenen werden vrijgelaten en er opnieuw stappen werden gezet om Solidarność toe te laten. Ondertussen namen de interne problemen van de SovjetUnie met de politiek van Perestroika en Glasnost van Gorbatsjov, toe. Maar pas na een derde bezoek van de paus waarbij zijn speeches niets aan duidelijkheid te wensen overlieten, ging de regering na langdurig overleg door de knieën.

Solidarność mocht ook meedoen aan de verkiezingen. De uitslag kon niet duidelijker zijn. Solidariteit won alle tijdens het overleg toegewezen zetels. In andere Sovjetsatellietstaten was men het succes van deze beweging, ondanks gecontroleerde nieuwsverstrekking, niet ontgaan.

Verderop in de Foodhall hebben we een verlate lunch bij de Italiaan. Time to go, de neus van de camper wordt noordwaarts gericht. Via Sopot en Gdynia rijden we langs de kust omhoog en slaan af naar Hel. Het is een 34 kilometer lang smal schiereiland wat zich in de Oostzee uitstrekt en daarmee de Bocht van Danzig creëert. 

Zaterdag 14 juni - Krokowa

Jastarnia -  Krokowa      75 kilometer      🌤 20°C

Aan de Oostzee en Baltische kust liggen meerdere van dit soort lange landtongen, die schoorwallen worden genoemd. Vroeger op school leerden wij het onder de naam hafkusten. In de Sovjetperiode waren deze wallen vaak geheel of gedeeltelijk in gebruik bij het leger en voor publiek niet toegankelijk. Ook op Hel waren de laatste 10 kilometer verboden terrein. Nu, in de nabijheid van de agglomeratie Gdańsk-Sopot-Gdynia met meer dan 1 miljoen inwoners is het een populaire toeristische bestemming geworden met haar prachtige stranden.

We parkeren de camper, pakken de fietsen en gaan op pad. In Hel is het een drukte van belang. Vele dagjesmensen flaneren rond langs winkels, restaurants, toeristenwinkeltjes of op de boulevard. We duiken een mooi voet- en fietspad op en laveren door de mensenmassa langs de stranden. Daar waar het strand een flauwe haakse bocht maakt, het eindpunt van de landtong, nemen we zelf een kijkje.

In de verte zien we aan de andere kant van het water de scheepskranen van Gdańsk liggen. Stranden zijn al redelijk bezet, terwijl de temperatuur nog niet echt geweldig is. Maar het zonnetje schijnt en sommige mensen lopen al pootjebadend langs de vloedlijn. Een lijn die trouwens vrij onverandelijk is, want een echte getijdewerking kent de Oostzee niet. Ergo het rulle zand komt tot aan het water. 

We fietsen verder en zien links en rechts wat oud of onttakeld kustgeschut liggen, een erfenis uit vroegere tijden. We cirkelen terug naar Hel door het zanderige bos. 

Zondag 15 juni - Niechorze

Krokowa - Niechorze    256 kilometer    ☀️ 29°C

In de vroege ochtend schrikken we wakker. Talloze auto's parkeren om ons heen, ojee ze zetten ons klem. Het tijdstip van 4.15 uur wijst daar niet op. Ik gluur naar buiten en zie ouders met kinderen arriveren. Een grote bus parkeert naast ons waar de jeugd plaats in neemt. Een zwaai van ouders en de bus vertrekt, de ouders ook. We kruipen ook nog even onder de wol. Pas tegen negenen worden we wakker. Vandaag staat een verplaatsing op program, langs de kust over kleine binnenwegen. Het zonnetje knalt vandaag, het kwik loopt op tot zo'n dertig graden. Met de raampjes open, kalmpjes cruisend over de lindelaantjes door het mooie Pommeriaanse landschap is weer een genoegen. Polen blijft ons verrassen met zijn schone en opgeruimde uitstraling. En met verkeersborden, waar we geen touw aan kunnen vastknopen!

In sommige gehuchtjes lopen meisjes in een fraaie witte jurk en bloemetjes in het haar met hun ouders naar de kerk, vermoedelijk communicantjes. Vlak langs de kust neemt het toerisme enorm toe. Niet verwonderlijk we hebben al gelezen dat de zandstranden en duinen met achtergelegen bossen een geliefd vakantieplekje voor de Polen zijn. Aan de kustweg liggen mooie vakantiehuizen, appartementen, hotels en campings. Daartussen onvermijdelijk vele, vele restaurants, ijsshops, hotdogtentjes en toeristenwinkeltjes om de mensenmassa te bedienen. Met een grote bocht gaat de weg om de grotere stad Kołobrzeg heen, waar de drukte aan de kust gelijk weer fors toeneemt. 

De F1 van Montreal met een tweede startplek voor Verstappen verloopt eigenlijk best tot het laatst toe spannend. Vijf coureurs zitten elkaar op de hielen, maar op het laatst maakt Norris een fout en crasht in de boarding. De laatste rondjes worden achter de safetycar verreden. Russell wint, Verstappen twee en jongeling Antonelli wordt derde. Piastri vierde, dus Max loopt op hem een paar puntjes in. Buiten is het rustig geworden en na een slaapmutsje gaan we te bed.

Maandag 16 juni - Demmin

Niechorze -  Demmin (D)     208 kilometer    🌤 22°C

Zeventig kilometer scheiden ons slechts van de Duitse grens. Omdat we wederom voor de kleine weggetjes gaan en boodschappen doen, diesel en LPG tanken en afservicen bij een ander benzinestation neemt die afstand door de toeristendrukte heen, best veel tijd in beslag. Vinden we niet erg, de kusstrook blijft een mooi gebied. De route slingert zich over beboste hellingen van natuurgebieden heen. Via een tunnel naar de grensstad Świnoujście rijden we rond half twee ineens Duitsland in zonder dat het goed werd aangegeven.

Omdat we niet ver van Peenemünde zijn, waar in WOII de V2-raket werd ontwikkeld gaan we daar even een kijkje nemen. De landtong die aan de monding van de rivier de Peene ligt was een geheime locatie waar Wernher von Braun 'swerelds eerste raket fabriceerde. De V2, Vergeltungswaffen 2 was een ballistische raket die werd ingezet om met explosieven met name Londen en Antwerpen te raken. Met een snelheid van 3000 km/uur, een maximale hoogte van 85 kilometer en een bereik van ruim driehonderd kilometer konden de raketten niet worden onderschept. Er werden 3200 stuks gelanceerd. Von Braun werd vanwege zijn kennis door de Amerikanen na de oorlog meegenomen naar de Verenigde Staten, waar met zijn ontwikkelde Apollo raket onder zijn leiding in 1969 Armstrong voet op de maan zette. Ondanks zijn ontkenning moet Von Braun hebben afgeweten van de onmenselijke dwangarbeid die voor de bouw van V2 raketten werd ingezet op een geheime locatie nabij concentratiekamp Mittelbau-Dora, een blijvende smet. Het terrein blijkt bij aankomst veel te groot en het bijbehorende museum veel te technisch.   

De laatste rit brengt ons door het Duitse landschap van Vor-Pommern bij Demmin, waar we een parkeerplaats aan de stadskaden van de Peene vinden. 

Bij de Kleine Fischbude nemen we een heerlijk broodje forel en Bismarckharing met een lekker biertje. Een rustig avondje in het vooruitzicht. Morgen een grote etappe.

Dinsdag 17 juni - Emmen

Demmin (D) - Emmen (NL)    522 kilometer    ☀️ 26°C

Het rustige nachtje aan de Peene komt abrupt ten einde als onze vracht-achterbuurman zijn gevaarte met het nodige gebulder opstart en vertrekt. Marjos vertelt dat het half zeven is. Weer inslapen lukt niet echt, ook al omdat buiten het drukke ochtendverkeer steeds meer op gang komt en over de naastgelegen brug dendert. Dan maar aan het ontbijt en met een lekkere kop thee de dag opstarten. Intussen blijkt dat het toch echt pas even na zessen is, dus als er al sprake was van tempo, dan laten we dat nu vieren. Nog voor half acht zijn we zelf onderweg, vooralsnog over binnenwegen. Op dit vroege tijdstip hebben we het rijk alleen en over goed asfalt zoeft de camper voort. Het gouden ochtenduurtje zet met zijn strijklicht het landschap in een zachtgele gloed, van waaruit wederom klaprozen en korenbloemen in het oog springen. 

We maken een stop in Lübeck om het grijs water te lozen en de leidingen en tank van reinigingsmiddel te voorzien. Dan volgt het saaie gedeelte over de Autobahn. De eentonige snelheid wordt vandaag slechts een paar keer onderbroken door forse files. Met name die bij Hamburg en Bremen geven serieus oponthoud. 

Woensdag 18 juni - Rheden

Emmen - Rheden      156 kilometer ☀️ 26°C

Voor de laatste kilometers vandaag worden de Navi's op snelwegen vermijden gezet. Bij het binnendoor kachelen over de diverse N-routes houden we dan nog even dat vrije gevoel van nomadisch reizen vast. Wel valt op dat onze wegen niet omlijst worden door klaprozen en korenbloemen, zoals bijvoorbeeld in Polen en Duitsland. Alles ziet er hier wat vlak en eentonig uit. We denken toch dat de stikstofcrisis een groter probleem vormt dan dat mensen zich echt realiseren. Stikstof laat op dramatische wijze grauwe grasgewassen explosief floreren. Waardoor planten die wat meer van schrale bodem houden compleet worden weggedrukt. Het valt enorm op. We bereiken onze thuisbasis. Daar in een groene oase ligt onze fijne ark, we zijn weer thuis.

🏞⚓️ Thuis altitude 12m

We kijken terug op een heerlijke reis die ons naar onbekende maar o zo interessante en prachtige plekken heeft gebracht. En mocht men al bedenkingen of vooroordelen hebben over de bezochte landen, dan hopen wij dat onze reiservaringen bijdragen aan een veel positiever beeld. Natuur, historie en cultuur liefhebbers komen naar onze mening in deze landen uitstekend aan hun trekken. De afgelopen vijf weken hebben we 5923 kilometer afgelegd en die werden zoveel mogelijk binnendoor gereden. Het prijspeil van de bezochte landen stijgt in snel tempo. Boodschappen zijn momenteel net wat goedkoper dan thuis, dieselprijzen zijn nog best laag, restaurants zeer betaalbaar, openbaar vervoer goedkoop of zelfs gratis (70+ Polen) en campings worden duur, ook al hebben we die niet of nauwelijks gehad. Dank ook voor alle leuke berichten die we van volgers van onze website en Polarsteps kregen, mille grazie.

Tot slot het campervirus blijft bij ons kriebelen. Een gezamelijk reisje met het gezin van onze dochter ligt over een maand alweer in de planning. Voor nu ciao.